terminów gramatycznych online
osoba trzecia
Osoba. Kategoria gramatyczna o funkcji wskazującej (deiktycznej), jeden z podstawowych środków jęz. aktualizacji wypowiedzenia. [...] Pierwsza os. identyfikuje partycypanta zdarzenia z mówiącym, druga - ze słuchaczem, trzecia - wskazuje, iż partycypant zdarzenia nie jest identyczny z żadnym z uczestników aktu porozumiewania się językowego.
Cytaty
Trzecia osobá jest naznáczona przez il, on, dla męskiego rodzaju, w małej liczbie, á ils, oni, w wielkiej [...]. Biáłogłowski záś rodzaj jest naznaczony przez Elle, ona, w małej liczbie, á Elles, one, w wielkiej [...].
Słowo [...] Nieosobisté po Fr. Impersonnel jest, któré sie tylko przes trzecią osobę náchyla.
Osób przyrodzęnié uformowáło trzy [...]. Piérwszą zowie káżdy sam siebie, náp. robię, robięmy [...]. Drugą osobę zowięmy ty i wy. Trzecią, ón i óni [...] óna óné.
Na ośtatek: we wszystkich Osobach werbow [...] à w trzeciej Osobie czasu teraźniejszego i przyszłego wielkiej liczby [...].
Osob, ktore sie Zaimkami wyrażają, jest trzy: Pierwsza ktora mowi, a ta się wyraża Zaimkiem Ja, my. Druga, do ktorej się mowi, a ta się wyraża zaimkiem ty, wy. Trzecia o ktorej się mowi, à ta się wyraża zaimkiem On, oni; i innemi tak Zaimkami, jako imionami.
PRZYKŁAD II. Zaimku trzeciej Osoby. L. P. M. on, ona, ono.
Th. [...] W trzeciéj osobie słów liczby pojedyńczéj brzmi jak z np. he loveth kochá hi lowz lecz téraz pisze się tu s miasto th.
Słowa Nieosobiste tylko się Czasują w trzeciej Osobie w Liczbie małej na przykład: il convient, przystoi.
W zakończeniach es rzeczowników liczby mnogiéj, i słów w trzéciej osobie liczby pojedyńczéj czasu teraźniejszego, w których się wymawia jak i, przez wyjątek od prawidła (Il. 1.).
Przypadek 1 Osoby 3. he, on, she, ona, it, ono.
[...] Nareszcie są zajimki oznaczające osoby, zwiérzęta i rzeczy, o których mówim, jako to: on, ona, ono, ten, ta, to itd., które jako i same jimiona rzeczowne lub przymiotne, których miejsce w mowie zastępują, są pod tym względem wyrazami osoby 3éj, tak, że ściśle rzecz biorąc, same tylko zajimki oznaczające 1szą i 2gą osobę, tak w liczbie pojedynczéj, jako i mnogiéj, jako to: ja, ty, my, vy są zajimkami osobistemi [...].
[...] Widoczną jest rzeczą, że starosłowiański i polski język do spájaniá słów jednego i tego samego słowa użył dwu spójek, to jest spójki o, odpowiedniéj sanskryckiéj spójce a, w 1éj osobie liczby pojedynczéj i w 3éj osobie liczby mnogiéj, w j innych zaś osobach tegoż samego słowa użył spójki jotowanéj je odpowiedniéj sanskryckiéj spójce ja [...].
Zaimki osobowe (pronomes pessoaes) są: eu ja, tu ty, elle on, ella ona, nós my, vos wy, elles oni, ellas one. Przypadkowanie ich jest następujące:
1-sza osoba. [...]
2-ga osoba. [...]
3-cia osoba. [...]
Zaimek zwrotny. Formy grzeczności.
Polskie się nazywa się zaimkiem zwrotnym (pronome reflexivo, x – ks). W języku portugalskim tłomaczy się przez se, jeżeli się zwraca do trzeciej osoby; ale gdy się zwraca do osoby pierwszej lub drugiej, tłomaczy się zaimkami osobowemi me, te, nos, vos; na prz.:
on się umył — elle se lavou, ona się umyła — ella se lavou, [...], ale: ja się umyłem — eu me lavei, ty się umyłeś — tu te lavaste, [...].
Ponieważ mamy trzy osoby (ja, ty, on) i dwie liczby (liczbę pojed. i mnogą), rozróżniamy zatem w odmianie czasownika trzy osoby i dwie liczby.
Osoba pierwsza: (ja) piszę, czytam, widziałem;
osoba druga: (ty) piszesz, czytasz, widziałeś;
osoba trzecia: (on) pisze, czyta, widział.
Końcówki czasu teraźniejszego są zatem następujące:
Liczba pojedyncza, osoba I m albo ę (ję),
[Liczba pojedyncza, osoba] II sz [albo] esz (jesz),
[Liczba pojedyncza, osoba] III ― [albo] e (je), [...].
Osoba pierwsza, druga i trzecia.