terminów gramatycznych online
zdanie przeczące
Język: polski
- Część I (wstępna): Jes/1886
- Część czwarta. Rzecz o zdaniach: Such/1849
- Część trzecia. Czasowniki: Lor/1907
- O składni: Ryk/1850
- Podział słów ze względu na podmiot. Zdanie twierdzące i przeczące. Spójnik: Czep/1871–1872
- Składnia: Kon/1920, Łaz/1861, ZwO/1924
- Słownik, cz. II (P - Ż): SWil/1861
- Słownik, t. 8: Z-Ż: SW/1900-1927
- Słownik, tom VII (Pri-R): Dor/1958–1969
- Wstęp. O zdaniu w ogólności: Kras/1897
Cytaty
Zdanie przeczące: Ten wschód słońca nie jest wspaniały.
Zdanie jestto szereg wyrazów tak ułożonych, że z nich powziąść można dokładnie o czém się mówi wyobrażenie. [...] Wyrażając myśli nasze możemy twierdzić, rozkazywać, zapytywać lub przeczyć. Stąd każde zdanie może być twierdzące, rozkazujące, pytające lub przeczące. [...] Zdanie jest albo proste albo złożone.
Przeczący, a, e, im. który przeczy, zaprzecza. Zdanie przeczące, wyraz przeczący, mat. (w algiebrze) Znak przeczący (—) minus.
Co do formy są zdania: […] 2. Przeczące, w których zaprzeczamy jednę część zdania, np. Nie majątek jest zaszczytem człowieka […].
Zdania bywają twierdzące i przeczące. Twierdzące, w którém coś przyznajem, twierdzim, a przeczące, którém przeczym, — w którém orzeczenie ma przy sobie wyraz nie.
Z przykładów powyższych okazuje się, że zdanie wyrażać może:
1) pytanie (zdanie pytające) [...]
3) przeczenie (zdanie przeczące) [...].
Co do formy zdania dzielą się: […] III. Nareszcie każde zdanie może być albo twierdzące, albo przeczące […].
Zdanie [...] 8. gram. myśl, wyrażona słowami: Całą ta myśl: słońce jest świetne - nazywa się sądem, póki jest u mnie wewnątrz: gdy zaś ją drugiemu w słowach odmaluję, nazywa się zdaniem Kopcz. Zdanie twierdzące, przeczące, nawiasowe, pytające, główne, współrzędne, podrzędne, ściągnięte, niezupełne. Zdanie twierdzące, poświadczające, stanowiące. Troc.
Czas teraźniejszy trybu łączącego wyraża życzenie i zastępuje tryb rozkazujący w 1. i 2. osobie obu liczb, i we wszystkich osobach, jeżeli zdanie jest przeczące.
Tryb łączący kładzie się zamiast oznajmującego: 1) Po czasownikach, wyrażających życzenie lub strach [...]. 2) Po czasownikach myślenia i mówienia, jeżeli stoją w zdaniu pytającem, przeczącem lub warunkowem.
§ 152. Co do treści swej dzielą się zdania na:
1.Twierdzące, np. Bóg stworzył świat. Węgiel i żelazo są najpożyteczniejszemi minerałami.
2.Przeczące, np. Bez pracy niema kołaczy. Nie pojadę do Warszawy.
Kładzie się je [zaimki] przed czasownikiem:
a) gdy zdanie jest przeczące: não me viu (nie widział mię), ninguem te persegue (nikt cię nie prześladuje).
Przeczący w użyciu przymiotnikowym «wyrażający, zawierający przeczenie; negatywny»: [...] Negacją zdania ogólnego twierdzącego jest zdanie szczegółowe przeczące. CZEŻ. Log. 86. // SWil.