terminów gramatycznych online
i cienkie litera, głoska
Język: polski
- Część I. O głoskach: Mucz/1825
- Głosownia: Morz/1857
- Historyczny rozwój Grafiki polskiéj na podstawie alfabetu łacińskiego; wyszczególnienie i rozbiór abecadeł polskich; gramatyczne abecadło wszechsłowiańskie: Malin/1869
- Nauka o głoskach: Łaz/1861
- O spółgłoskach. O używaniu liter "i", "y", "j" (L. Osiński): Rozp/1830
- Pisownia: Malecz/1882
- Podział spółgłosek na twarde i miękkie oraz według narzędzi mownych. Zwątlanie samogłosek. Spółgłoski mocne, słabe i płynne. Pochylanie samogłosek: Czep/1871–1872
Cytaty
Spółgłoski głosowe wyrobione w kanale tak ścieśnionym, jaki jest potrzebny, do wyrobienia i cieńszego, nazywamy miękkiemi, wymawiane w obszerniejszym kanale, nazywamy twardemi.
Gdziekolwiek poprzedza spółgłoska miękka l, lub spółgłoski g, k, twarde wprawdzie, lecz nie łączące się nigdy w języku naszym z y grubszém, tam zawsze pisać zwykliśmy i cienkie.
Głoska cienka i powstaje za niejakiém uderzeniem głosu gardłowego o podniebienie, jest pomiędzy samogłoskami najwyżéj posuniętą w mechanicznym wyrobie ku spółgłoskom, stanowi ogniwo łączące te dwa gatunki głosek. Jest najmiększą ze wszystkich, a raczéj jedyną piskliwą.
Samogłoski i, y, są jedną samogłoską, z tą różnicą, że i brzmi cienko, i następuje tylko po cienkich spółgłoskach, tudzież po gardłowych g, k [...].
[…] Przeto téż starzy Słowianie, wymáwiając samogłoskę i zawsze tak jak my, t. j. s poprzedzającą spółgłoską j, piszą cáłkiem organicznie po spółgłoskach zmiękczonych stale samogłoskę i cienkie, tak po pieszczonych jak i przyciskowych […].
Po spółgłoskach miękkich zwykle się pisze cienkie i […]; wyjąwszy c, ż i dwójki złożone z z: cz, dz, dż, rz, sz, które się nigdy nie łączą z cienkiém i, ale tylko z grubém y […].
i, y, j. Pierwsze cienkie i, używa się, po pierwsze: ile razy samo stanowi zgłoskę, np. sto-i, sto-i-my; po drugie, gdy zgłoskę zaczyna: np. imbiér, indyk; po trzecie, zamiast znaku miękczącego, np. niebo, zamiast ńebo; ciemię, zamiast ćem’ę.