terminów gramatycznych online
głoska odbita
Język: polski
Cytaty
Nadto dzielą się spółgłoski [...] 3) Według czasu ich brzmienia na: odbite, tj. takie, które nie mogą mieć żadnéj trwałości, np. p, t, b. nie odbite, tj. mogące mieć trwałość, dopóki starczy tchu w piersiach mówiącego, np. s, sz, h, ch.
Z powyższych uwag nad wymawianiem spółgłosek i miękczeniem ich wypadają następujące prawidła. […] 4) Dwie głoski syczące, z których jedna jest odbita, druga nieodbita, można odznaczyć w wymowie, jeżeli odbita następuje po nieodbitéj, ść, sc, szcz, zdz, źdź, żdż; punkt bowiem odbicia przedziela je. Lecz jeżeli te głoski w porządku odwrotnym jak się to w etymologicznych odmianach zdarzać może wymówić zechcemy, spłyną koniecznie w jednę głoskę ść, cś, cz, sz, dzz, dżż, bo w punkcie zetknięcia się z sobą, niczém się od siebie nie odróżniają.
Brzmienie głoski t niknie ze słowa literat, lecz uderzenie językiem w podniebienie, które było potrzebném do wyrobienia téj głoski, przeistacza nieodbitą głoskę s na odbitą c; czyli przetwarza ski na cki (literacki).
Spółgłoski odbite czyli chwilowe są te, które się wyrabiają przez odbicie narzędzi mownych, tj. jednéj wargi od drugiéj, albo języka od podniebienia, lub też języczka w gardle, jako to: b, p; d, t; dz, c; dż, cz; dź, ć; g, k; brzmienie tych spółgłosek trwa tylko krótką chwilkę, tj. jak krótko, jak krótko trwa odbicie narzędzi mownych [...].
Gdy się zejdą spółgłoski, które trudno wygłosić, zachodzą następujące zmiany głosek. […] 2). Odbite d, t, wyrzucamy, a w miejsce ich wrzucamy nieodbite ś, […], np. kład-ć=kłaść […].
Początek rodzimej terminologii w fonetyce dał J. Mroziński.
Terminologia. Litera vocalis e — podręczna, consonans bilabialis — wargowa, labiodentalis — zębowa, dentalis — podniebienna, muta — odbita, spirans — nieodbita, liquida — płynna, oralis — nienosowa, nasalis — nosowa, fortis — mocna , lenis — słaba.