terminów gramatycznych online
przymiotnik
Leksem o prymarnej funkcji członu zależnego grupy imiennej, semantycznie interpretowanej jako funkcja określenia rzeczownika (funkcja atrybutywna).
Cytaty
Imiona są wielorakie. Nomen substantivum: Imie istotne, krocej: Istotnik, albo Rzeczownik. Nomen Adjectivum: Imie przyrzutne, przymiotne, krocej Przymiotnik. Nomen proprium: Imie własne czyli szczegulne. Nomen appellativum: Imie nazowne, mianowne, czyli pospolite. Nomen gentile, gentilitium: Imie Narodowe, Rodowe.
Głoska ą pisze się: [...]
2) W 6tym przypadku Przymiotników i Rzeczowników liczby pojed. rodz. ż.
Części mowy nazywają się po polsku i po łacinie, jak następuje:
Iwsza: Wykrzyknik (Interjectio), np. ach! [...]
VIta: Przymiotnik (Adjectivum), np. stary, piękny, dobry, zły, i t. d.
Wyrazy do 6tey części mowy należące dla tego nazywają się Przymiotnikami, że oznaczają przymioty, np. nowy, stary, dobry, zły i t. d.
Jedném z tych zakończeń jest ski, którém przekształcamy rzeczownik na przymiotnik, wyrażający wzgląd należności (pan pański, Kraków krakowski).
Polskie słowa wysoki, nizki, blizki, wązki, płaski, slizki, muszą już być w swéj pierwotnéj formie przymiotnikami: tego wymaga natura obrazów, które niemi oznaczamy.
Język polski ma dziesięć części mowy: Rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, zaimek, słowo, imiesłów, przyimek, przysłówek, spójnik, wykrzyknik.
Przymiotnik jest to wyraz, który oznacza przymiot lub własność rzeczownika [...].
Zakończenie przymiotników zmienia się podług rodzaju, spadku i liczby rzeczownika, do którego się odnoszą. Podobnie więc jak rzeczowniki, mają przymiotniki ale tylko w l. p. trzy rodzaje: Męski z zakończeniem na i albo y, żeński z końcową samogłoską a, nijaki zakończony na e; w l. m. mają dwa wzory nierodzajowe. Mają także równie jak rzeczowniki dwie liczby i w każdéj po siedm spadków.
Przymiotnik, czyli imię przymiotne, jest nazwisko przymiotu, czyli własności, albo raczéj określenie rzeczy, np. człowiek dobry, koń dzielny, stół drewniany, cnota prawdziwa, koło okrągłe i t. d.
Przymiotnik sam przez siebie prawie nic nie znaczy, ale połączony z rzeczownikiem wyraźnym lub domyślnym, ma prawdziwe swoje znaczenie.
Przymiotniki odmieniają się przez rodzaje, liczby, przypadki i stopnie.
Każdy przymiotnik przyjmuje wszystkie trzy rodzaje, męski, żeński i nijaki.
[…] W skłánianiu zaś przymiotników h i ɦ miękczą się przed i w dzisiejszéj polszczyznie w ʒ, s […].
[…] Nadto jile razy mianownik liczby mnogiéj rzeczowników męzkich kładziemy s przymiotnikiem lub zajimkiem kończącym się na i […], tyle razy końcówka rzeczownika e nie zawierá w sobie znamieniá rzeczowości n […].
Przymiotnik oznaczá przymiot, włásność jakiéjkolwiek jistoty, lub materyją, s któréj rzecz się skłádá [...]; lub też náleżenie jednéj rzeczy do drugiéj [...]. Użycie przymiotnika w języku jest dwojakie. Używá się bowiem już jako orzeczenie (praedicatum) podmiotu (subjectum) zdaniá; i tak w zdaniach: Bóg jest vsehmocny, złoɣek jest ułomny [...], rzeczownik Bóg, złoɣek [...] są podmiotami zdaniá, którym przywłászczá się pewien przymiot lub włásność oznaczoną przymiotnikami vsehmocny, ułomny [...] za pośrednictwem słowa jest, które w takim razie nazywają gramatycy i logicy łącznikiem (copula), to jest wyrazem łączącym podmiot z orzeczeniem czyli praedikatem, który tu jest oznaczony przymiotnikami [...]. Drugie użycie w mowie przymiotnika odbywá się wtedy, kiedy w myśli naszéj przymiot lub własność jaká stanowi jednę nierozerwaną całość z rzeczownikiem oznaczającym jakąkolwiek jistotę [...]. W powyższych przymiotniki vsehmocny, ułomny, dobry nazywają gramatycy z grecka epitetami, to jest przydáwkami lub przekłádkami. To wyjaśnienie, ściśle rzecz biorąc, náleży włáściwie do Składni (Syntaxis), lecz położyliśmy je tutáj dlá lepszego zrozumieniá budowy przymiotników. Są one piérwotne, pochodne, pojedyncze lub złożone; lecz tymczasem nie o to nám chodzi, tylko o to czy przymiotnik jest opatrzony na końcu pojimkiem, lub używá się w języku naszym bez niego [...].
Przymiotnik jest to część mowy odmienna, która nadaje przymiot rzeczownikowi i z nim się zgadza w rodzaju, liczbie, przypadku [...] Przymiotnik odmienia się przez: rodzaje, liczby, przypadki, stopnie i formy.
Przymiotniki (adjectivos)
Przymiotniki są to wyrazy, które oznaczają przymioty osób lub rzeczy i służą do bliższego określenia rzeczowników.