Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

przymiotnik

Język: polski
EJO 1999, 475 Definicja współczesna

Leksem o prymarnej funkcji członu zależnego grupy imiennej, semantycznie interpretowanej jako funkcja określenia rzeczownika (funkcja atrybutywna).

Cytaty

Imiona są wielorakie. Nomen substantivum: Imie istotne, krocej: Istotnik, albo Rzeczownik. Nomen Adjectivum: Imie przyrzutne, przymiotne, krocej Przymiotnik. Nomen proprium: Imie własne czyli szczegulne. Nomen appellativum: Imie nazowne, mianowne, czyli pospolite. Nomen gentile, gentilitium: Imie Narodowe, Rodowe.

Przymiotniki u Anglików nie odmiéniają się co do liczb: spadkują się zaś jak imiona rzeczowné, za tém na samo ich stopniowanie mieć wzgląd należy.

Drugim tym sposobem lubo wszystkié przymiotniki stopniować się mogą, osobliwie jednak zakończoné na al, ate, ing, ous, able, ible, ant, ent, ed, id, er, i niektóre zakończone own, est, ish, bo te pierwszym sposobem stopniować się nié mogą, np. general powszechny, more general powszechniéjszy, most general nájpowszechniéjszy.

Jedném z tych zakończeń jest ski, którém przekształcamy rzeczownik na przymiotnik, wyrażający wzgląd należności (pan pański, Kraków krakowski).

Polskie słowa wysoki, nizki, blizki, wązki, płaski, slizki, muszą już być w swéj pierwotnéj formie przymiotnikami: tego wymaga natura obrazów, które niemi oznaczamy.

Język polski ma dziesięć części mowy: Rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, zaimek, słowo, imiesłów, przyimek, przysłówek, spójnik, wykrzyknik.

Przymiotnik jest to wyraz, który oznacza przymiot lub własność rzeczownika [...].

Zakończenie przymiotników zmienia się podług rodzaju, spadku i liczby rzeczownika, do którego się odnoszą. Podobnie więc jak rzeczowniki, mają przymiotniki ale tylko w l. p. trzy rodzaje: Męski z zakończeniem na i albo y, żeński z końcową samogłoską a, nijaki zakończony na e; w l. m. mają dwa wzory nierodzajowe. Mają także równie jak rzeczowniki dwie liczby i w każdéj po siedm spadków.

  1. W rzeczownikach i przymiotnikach na ate, przez wyjątek od tegoż samego prawidła: separate, oddzielny, ultimate, ostatni [...].

Przymiotniki angielskie nie odmieniają się ani przez rodzaje, ani przez liczby, ani przez przypadki. [...] Użyte zamiast rzeczowników mają zawsze znaczenie liczby mnogiej. [...] Przymiotników wziętych za rzeczowniki nigdy nie można w przypadku dzierżawczym. Ile razy jest mowa o pewnéj zbiorowéj liczbie indywiduów posiadających jaką własność lub przymiot, przyimek of zastępuje jego miejsce.

Przymiotniki angielskie nie odmieniając się ani przez liczby, ani przez przypadki, ani przez rodzaje nic o ich zgodzie z rzeczownikami powiedzieć nie można. [...] Użyte zamiast rzeczowników [...] mając tylko znaczenie liczby mnogiéj, zgadzają się ze słowami i zaimkami w liczbie mnogiéj.

Miejsce przymiotnika jest tuż przed rzeczownikiem.

Przymiotnik jest to część mowy odmienna, oznaczająca przymiot (który ulega zmianie) lub własność (nie dającą się zmienić) jakiejś osoby lub rzeczy, i odpowiadająca na pytanie jaki, jaka, jakie.

По значенію своему всѣ слова польскаго языка раздѣляются на 9 частей рѣчи: [...] 2. Имя прилагательное, przymiotnik. [...]

Takie części mowy, które służą do bliższego określenia rzeczowników i oznaczają przymiot osób lub rzeczy, nazywają się przymiotnikami.

Wszystkie wyrazy w naszej mowie dadzą się podzielić na dwie grupy: 1. Wyrazy samodzielne t.j. takie, które same przez się mają wyraźne znaczenie (ojciec, dom, praca, żyję, dobry, śpiewać, pięknie itd.).[...] 1. Wyrazy oznaczające przedmioty (rzeczownik). a) Wyrazy oznaczające cechy przedmiotów (przym., czas.). b) wyrazy oznaczające właściwości cech (przysłówek i imiesłów przysłówkowy. [....] Wyrazy, które oznaczają przedmioty niewyraźnie, ogólnikowo, np. on, tamten, nic, coś.... są rzeczownikami zaimkowemi. Wyrazy oznaczające liczbę: pięć, sto, tysiąc... są rzeczownikami liczebnemi. (Szob.)

Cechy przedmiotów oznaczają: Przymiotniki. dobry, biały, czysty... a oznaczają dokładnie. Jeżeli jednak przymiotniki nie oznaczają cech dokładnie np. taki, owaki, jaki? jakiś - nazywają się zaimkami. Oznaczające zaś liczbę lub porządek przedmiotów - liczebnikami.

Liczebniki. Zaliczono do rzeczowników (tysiąc, sto, itd.) i do przymiotników (pierwszy, setny...). (Szober).

Formy przymiotników. Formy rzeczownikowe [...] Formy męskoosobowe i rzeczowe w dekl. przymiot.