terminów gramatycznych online
dźwięczność fonacja
- Część II. Rozdz. 2. Odmiany. (Fleksya) : Jes/1886
- Część pierwsza. Rzecz o głoskach: Such/1849
- Dialekty języka polskiego: Nitsch/1923
- Fonetyka opisowa: Benni/1923
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- Nauka o głosce: Kl/1939
- O niezmiernem bogactwie, piękności brzmień mowy Sł. Polskiej. Zdania najpoważniejszych badaczów polskich i obcych: Oż/1883
- O pisowni: Such/1849
Dźwięczność. (Quasi-)periodyczne drgania wiązadeł głosowych (o częstotliwości ok. 70 Hz), których efektem jest obecność tonu krtaniowego w głosce. Dźwięczność jest inherentną cechą samogłosek i spółgłosek półotwartych, pozostałe spółgłoski mogą być dźwięczne lub bezdźwięczne.
Cytaty
Budowa, rozwój i udoskonalenie języka polskiego poléga na zasadach dźwięczności (eufonii, harmonii).
Dźwięczność, która poléga na doborze i zgodzie brzmień.
Brodziński Kaz. [Kazimierz]. powiada: "[...] Szymonowić S. w Sielance swojej, dzwięczność i piękność mowy tak porównał i odmalował [...]".
Niektóre tylko rzeczowniki z wzorca 2-go przybierają dla dźwięczności końcówkę -i (y).
Analizując jednak dane dwie głoski, jak to czyniliśmy uprzednio, i rozkładając je na poszczególne artykulacje, zauważamy, iż posiadają one już przed upodobnieniem jako cechę wspólną: dźwięczność, jako cechy różniące [...].
Wreszcie w wyrazach takich, jak módl się, strzegł, bóbr, cedr, organizm, bojaźń rzecz się ma tak, że głoska półotwarta z obu stron ma czynniki, powodujące zatratę dźwięczności: z jednej strony sama stoi na końcu wyrazu, z drugiej ma spółgłoskę, która z powodu swego położenia musi również stracić dźwięczność.
Przedewszystkiem uderza drobny napozór fakt, że zachowała się tu dźwięczność v po [spółgłoskach] bezdźwięcznych [...].
[Spółgłoskę] Wargowo-zębową szczelinową dźwięczną znaczę przez v, dwuwargową przez w, tylnojęzykową bezdźwięczną przez χ, dźwięczną przez y; h używam w razach niepewnych co do umiejscowienia w krtani czy przy tylnej części języka, co do dźwięczności lub tylko słabości artykulacji; ṭ ḍ — alweolarne, l̥ — takież l bliskie ł; ŋ — tylnojęzykowe n.
Powtóre: absolutnie, zawsze słabemi były jery stojące w (niekrytym) wygłosie: tu były zredukowane do minimum artykulacji i dźwięczności, z czego wynika, że poprzedzającej, bezpośrednio sąsiedniej zgłosce stojące jery musiały być mocnemi.
§ 84. Przystosowanie co do dźwięczności.
Jeśli wiązadła zbliżą się do siebie w znaczniejszym stopniu, wydech przeciskający się przez zsuniętą głośnię do jamy ustnej wprawia je w drżenie, które daje początek dźwięczności takich głosek, jak np. a, w, z, g.
Dźwięczność głosek słyszymy, ponadto możemy ją pośrednio stwierdzić, bo przyłożywszy palec wielki i wskazujący do krtani czujemy, że ona drży.