Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

zaimek wskazujący

Język: polski
EJO 1999, 663 Definicja współczesna

Zaimek wskazujący. Wyrażenie stosowane w dwóch funkcjach: deiktycznej i anaforycznej. W funkcji deiktycznej, czyli wskazującej sensu stricto, występuje przy naocznym wskazywaniu przedmiotów [...]

Cytaty

Polski język nie ma artykułu [...], zamiast jego, używa się zaimek wskazujący: ten, ta, to.

Zaimki wskazujące wskazują na jaki przedmiot, i zgadzają się z nim w rodzaju, w liczbie i przypadku, a są następujące: ten, ta, to; tamten, tamta, tamto; on, ona, ono; ów, owa, owo; taki, taka, takie; takowy, takowa, takowe; owaki, owaka, owakie.

Odróżnić trzeba Zaimek osobisty on, ona, ono; jego, jéj od wskazującego, który się porządnie odmienia. P. onego, onéj, C. onemu, onéj itd.

Zaimek okazujący: ten, ta, to.

Wszelkie zajimki oznaczające osobę 3cią dzielą gramatycy według jich znaczeniá jak następuje: [...] Zajimki wskazujące osoby trzecie, zwiérzęta, rzeczy i wszelkie jistoty, są: ten, ta, to, on, ona, ono, óv, ova, ovo itd. […].

[...] Spójɳik téƶ z é poɦylonym, którego pérɣástƙem jest spółgłoska t i pɍirostek ƶ, náleƶi odróƶɳac od zajimka vskazującego lizby mnogéj, połązonego s pɍirostƙem z, teƶ z e jasnym, np. teƶ spravy itd. Spójɳik tuðeƶ zdaje sę byc złoƶony s pɍisłóvka tu, s pogłosem pɍisłóvkovym ðe i s pɍirostka ƶ. Spójɳika tylko, za który Zygmuntovsci pisaɍe pisali tylo, jeno, zdaje sę byc roðicem lizebɳik tyle. Spójɳik navet zdaje sę byc złoƶony s pɍjimka na i rezovɳika ułomnego vet, uƶivanego v vyraƶeɳu vet za vet [...].

Rodzaj rzeczowników nieżywotnych poznaje się po dodaniu zaimka wskazującego: ten, ta, to; zaimek wskazującyten, jest rodzaju męzkiego [...].

Zaimek wskazujący wskazuje nam czyli określa bliżej jakąś rzecz lub osobę: ten, ta, to; on-a-o; tamten-a-o; oni, one. Tamta pani jest właścicielką tego nowego domu.

Ze względu na znaczenie dzielimy zaimki na: a) osobowe (ja, ty, my, wy...), b) zwrotne (siebie, sobie, się ...), c) dzierżawcze (mój, moja, moje...), d) wskazujące (ten, ta, to, on, ów, tamten...), e) względne (który, która, które, jaki...), f) pytające (jaki? który?...), g) nieokreślne (ktoś, czyjś, jakiś...).

Wskazujące, p. zaimki.

Zaimki (pronomina) - wyrazy zastępujące imiona i przysłówki: [...] C. ★Osobowe (personalia), np. ja, ty, ★zwrotne (reflexiva), np. się, ★dzierżawcze (possesiva), np. mój, ★wskazujące (demonstrativa), np. ten, ★względne, np. który, ★pytające (interrogativa), np. kto?, ★nieokreślone, nieoznaczone (indefinita), np. ktoś.

On, ten, tamten, ów - może oznaczać osobę, rzecz wskazaną przez towarzyszący wypowiedzi gest [...]. Stąd i nazwa tych zaimków: wskazujące. Ponadto oznaczają one osobę, rzecz nazwaną w poprzedniej wypowiedzi.