terminów gramatycznych online
imiesłów
Participium (imiesłów). Niefinitywna (nieosobowa) forma czasownika będąca syntaktycznym derywatem regularnie tworzonym od form osobowych.
Cytaty
Te wszystkie trzy imiesłowy jako mające spólne z przymiotnikami zakończenia, mają téż spólne im odmiany skłońnikowania i rodzajowania.
Do imiesłowów można policzyć i rzeczowniki ze słów utworzone i mogące się nazwać imiesłowem rzeczownym, jako rzeczowniki w ruchu. Tworzenie się tego imiesłowu dzieje także z piérwotnika zamieniając ł na nie np. dbanie, zalecanie, gadanie, dufanie, léganie, chuchanie, łykanie, pałanie, dumanie i t. p. które mają odmiany wedle wzorów rzeczowników tegoż zakończenia.
Imiesłów (czyli sposób okréślający) wyraża stan lub działanie w postaci Przymiotnika lub Przysłówka, a służy do okréślenia Rzeczownika lub Czasownika; np. Będąc na polowaniu, zabiłem wilka.
Imsł.
Imiesłów z dodanym do niego rządem, gdy następuje bezpośrednio po rzeczowniku, z którym się zgadza, nie oddziela się przecinkiem.
[...] Wyrazy hortatus, napomɳáł, napoⴅináł są jimiesłowami, wyrazy zaś napoⴅinać, ermahnen są rzeczownikiem słównym, który nazywámy po staremu trybem bezokolicznym, prof. Małecki wyrazem bezokolicznym. Spółgłoskę m [...], jako téż formę słówną będę nazywámy słowem posiłkowym, prócz którego posługuje się także język nasz słowem mám, jako słowem posiłkowym.
[...] Jimiesłów bierny bez pojimka s końcówką rodzaju nijakiego o jest w dzisiejszéj polszczyznie jedyną formą tak zwanego w łacinie słowa składającego (verbum deponens), to jest pozbywającego się znaczeniá biernego i przybierającego znaczenie czynne słowa nieosobistego na wzór łacińskich jimiesłowów [...].
Imiesłów jest to część mowy odmienna, która pochodzi od słowa, czasem kończy się na ąc lub szy, i podobnie jak słowo maluje czynność i czas, a częściej zaś ma zakończenie przymiotników na ny, ty, ły, i wtedy z odmian podobny jest do nich.
Dalej ukazuje nam się często czasownik w postaci przymiotnika; np. piszący-a-e, pisany-a-e, były-a-e. Formy takie nazywamy imiesłowami, to znaczy: w połowie imionami przymiotnemi, w połowie słowami czyli czasownikami.
Akademia nie myśli, ani nie może wzbraniać prawidłowego sposobu pisania bezokoliczników przez c: móc, lec, imiesłowów zaś bez ł, starszy, zjadszy.
W memoryale p. Kryńskiego czytamy: „Spółgłoska ł zasługuje na zupełne usunięcie z form imiesłowów czasu zaprzeszłego, takich jak poszedłszy, zjadłszy, starłszy i t. p. [...] Wtłoczono zaś owe ł wskutek błędnego zapatrywania się na powstanie tego imiesłowu.