Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

przysłówek

Język: polski
EJP 1991, 278 Definicja współczesna

Przysłówek jest częścią mowy skupiającą wyrazy, których prymarną funkcją jest funkcja określenia adwerbalnego.

Cytaty

Partes Orationis. Części składające mowę. Nomen, Imie. Pronomen, Zaimek. Verbum, Słowo. Participium, Ucześtnik, albo, Imie-słow: iż ma uczestnictwo z słowem i z Imieniem. Adverbium, Przysłowek. Praepositio, Przedimek. Interiectio, wrzeszcz albo wykrzyknik. Conjunctio, spojnik.

Partes Orationis. Części składające mowę. Nomen, Imie. Pronomen, Zaimek. Verbum, Słowo. Participium, Ucześtnik, albo, Imie-słow: iż ma uczestnictwo z słowem i z Imieniem. Adverbium, Przysłowek. Praepositio, Przedimek. Interiectio, wrzeszcz albo wykrzyknik. Conjunctio, spojnik.

Przysłówki pochodzące od Przymiotnika formują Francuzi od rodzaju żeńskiego dodając ment, na przykład. nouveau nowy, nouvelle nowa, nouvellement świeżo.

Adverbium. Przysłowek.

Przedmiot zdania wyraża się rzeczownikiem [...] zamiast rzeczowników używają się zaimki, przymiotniki, słowa, przysłówki, a nawet wyrażenia kilka wyrazów obejmujące.

I tak w wyrażeniu „kupiłem trzy tylko książki" przysłówek tylko położony przy liczebniku trzy, którego jest okréśleniem, czyni myśl niewątpliwą.

O nágłosach (Praefixa). Posługę nágłosów odbywają w językach jafeckiéj rodziny pospolicie tak zwane przyjimki, s których jedne kładą się także osobno przed pewnemi skłonnikami i nazywają się rozłącznemi, a takiemi są: bez, do, ku, nad, na, o, pre, po, prez, pod, pred, pri, prećiv, s, z, u, v; złączne zas przyjimki, t. j. takie, które nigdy się osobno w naszym języku nie używają, tylko jako nágłosy, są następujące: pa, pra, pro, pre, vy, vz, sq, su; oprócz tego przysłówek ɳe i u privativum.

[…] Prisłóvƙi dlá tego tak nazvane, jiz są predevsistƙim tovarisaⴅi słova, a nástępɳe priⴅotɳikóv i navet jinnyɦ prisłóvkóv, któryɦ znazeɳe ceɳują i bliżéj okréślają.

[…] Poɳeváz pɍisłóvƙi co do svego rodovodu zostają v pokreɣeɳstɣe praɣe ze vsistƙeⴅi zęscaⴅi movy, pɍeto i spójɳiƙi za posredɳictvem pɍisłóvkóv ɣązą sę z ɳeⴅi […].

a) Razem piszą się przysłówki złożone z przyimka i z wyrazu, który α) sam dla siebie już dziś nie jest używany, n. p. skąd, stamtąd, skądinąd; β) albo sam dla siebie co innego znaczy niż w złożeniu: n. p. nakoniec, a na koniec noża.

Przysłówki z prefiksami: co, jak, piszą się osobno: co rychlej, jak najlepiej ; razem zaś z sufiksami: to, że, kolwiek, bądź, kroć: jużto, jakto; tamże; ktokolwiek, jakbądź, ilekroć; nawet z dwoma sufiksami: tenżeto, ileźto; że i przy słowie razem: będęź, ale to osobno: jest to, był to.

Przysłówek nie pisze się razem tylko wtedy, jeżeli wyraz, z którym go łączymy, nabiera przez to osobnego znaczenia: nieraz (parę, wiele razy), niechcący (przypadkiem) [...].

Piszemy wyrazy sprzecznie z obecnym wymawianiem, lecz zgodnie z ich pochodzeniem, to jest zgodnie z pisownią, a po większej części i z wymawianiem pokrewnych im wyrazów; np. mór, morzyć; głód, głodny, głodzić; blizki, stpol. przysłówek blizu; gryźć, gryź, gryzie, i t. p., i to jest pisownia etymologiczna.

PRZYSŁÓWEK—ADVERBUL

Adverbul servește pentru determinarea locului (blisko — aproape), timpului (dawno — de mult), și modului (łatwo — ușor).

[Przysłówek służy do określania miejsca (blisko - aproape), timpului (dawno - de mult) i sposobu (łatwo - ușor).]