terminów gramatycznych online
rzeczownik nieosobowy
Język: polski
- Część II. Rozdz. 2. Odmiany. (Fleksya) : Jes/1886
- Część trzecia. Rzecz o słowach: Such/1849
- Fleksja czyli nauka o odmianach: Kr/1897
- Liczebnik: Br/1848
- Nauka o wyrazie: Kl/1939
- Nauka o znaczeniu wyrazów (semantyka): Szob/1923
- Nauka odmiany wyrazów: Kon/1920
- Rzeczownik: Br/1848
- Składnia: Łaz/1861
- Słowniczek: Gaert/1927
- Wiadomości wstępne: Kr/1917
Cytaty
Pytania: Co? Czego? Czemu? Czém? Gdzie? W czém? O czém? ściągają się do rzeczowników nieosobowych.
Liczebniki stosunkowe są te, które wyrażają przymiot liczbowy jakiego przedmiotu i które odpowiadają na pytanie jaki? […] Liczebniki te używają się najczęściéj tylko przy rzeczownikach nieosobowych.
Wielu Rzeczownikom osobowym męzkim o przegubie miękkim nadaje się stale końcówka -ów [...]. Nawet nieosobowym; np. pal(ec)ców, miecz-ów, rydz-ów.
[...] Odmiennie używamy liczebników: wiele, ile, tyle, ze rzeczownikami tak osobowemi jako i nieosobowemi l. m., kiedy każdą osobę lub rzecz uważamy pojedynczo; nieodmiennie zaś, kiedy je wszystkie zbiorowo uważamy, a to nawet wtenczas, kiedy przyimek lub czasownik 2go przypadku wymaga [...].
Z pomiędzy przypadków dzisiejszéj odmiany przymiotnikowéj zasługuje na uwagę przede wszystkiem Narzędnik i Miejscownik liczb. pojed. na rodz. męski i nijaki, tudzież Narzędnik liczby mnogiéj na rodzaj żeński i nijaki oraz na męski w rzeczownikach nieosobowych.
Tym sposobem biernik liczby mn. tych rzeczowników (tj. nieosobowych) jest równy mianownikowi.
Rzeczowniki osobowe są to nazwy osób; np. matka, Stanisław, ogrodnik, anioł, królowa, książę, Polka, Sienkiewicz, Matejko. Nieosobowe (czyli rzeczowe) oznaczają przedmioty, zwierzęta, rośliny, oraz pojęcia; np.: stół, jabłoń, pies, kwiat, most, ulica, oko [...].
Wyrazy: dom, albo rzeka, lipa, tarcza są to rzeczowniki nieosobowe (rzeczowe), jednocześnie są to rzeczowniki nieżywotne, jednostkowe, oraz są imionami pospolitemi.
Nieosobowe rzeczowniki, t. j. oznaczające imiona zwierząt i rzeczy, mają IV-ty przyp. liczby mn. taki sam, jak I-szy przypadek liczby mn. (kogo? co? konie, liście, stoły, i kto? co? konie, liście, stoły).
Wyrazy, oznaczające osoby, są rzeczownikami osobowemi [...]; w przeciwstawieniu do nich inne rzeczowniki nazywamy nieosobowemi, nap. pies, dom.
Nieosobowe, p. rzeczowniki.
Rzeczowniki (substantiva) - wyrazy oznaczające osoby lub rzeczy (zmysłowe lub umysłowe) [...] d) osobowe, np. człowiek i nieosobowe, np. wół.
Wśród rzeczowników wyodrębniają się naprzód te, które nazywają ludzi, np. uczeń, Polak, chłopiec, żołnierz, urzędnik, dziewczyna, siostra, koleżanka, Francuzka, góralka, dziecko. Są to rzeczowniki osobowe w przeciwstawieniu do wszystkich innych nieosobowych.