temat twardy

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Malin/1869
• ŁośFl/1923
• Szob/1923
• Łoś II/1925
• Łoś III/1927
• Dor/1958–1969

[…] Stosownie więc do tych zásád urábiają nasze rzeczowniki celownik liczby pojedyńczéj jak następuje: 1. W rodzaju męzkim s wsuwką ov tak po temátach twardych jako i zmiękczonych […].

[...] Do 2go skłonieniá zaliczámy wszystkie rzeczowniki nijakie kończące się w mianowniku liczby pojedyńczéj po spółgłosce twardéj na o, po zmiękczonéj na e lub ę, których biernik liczby pojedyńczéj niczym się nie różni od mianownika. Końcówki tego skłánianiá w miejscowniku i nárzędniku, tak liczby pojedyńczéj, jako téż i w celowniku liczby mnogiéj, niczym się nie różnią od tychże końcówek 1go skłánianiá. A kiedy dopełniácz liczby pojedyńczéj kończy się tutáj zawsze na a, to dopełniácz téjże liczby w 1ym skłánianiu kończy się pospolicie u jednych rzeczowników na a, u drugich zaś na u, celownik zas liczby pojedyńczéj kończy się tutáj na u, w 1ym zaś skłánianiu pospolicie na oɣi i tylko u nie wielu na u. Nakoniec dopełniácz liczby mnogiéj kończy się tutáj na ostatnią spółgłoskę temátu; w skłánianiu zaś 1ym już na óv po temátach twardych, już na i lub óv po temátach zmiękczonych, już na ostatnią spółgłoskę drugiego temátu. To skłánianie rozkłádámy również na 3 wzorce:1szy obejmuje rzeczowniki nijakie jednotemátowe, kończące się w mianowniku liczby pojedyńczéj po spółgłosce twardéj na o, 2gi zaś jednotemátowe kończące się po spółgłosce zmiękczonéj na e, 3 ci zaś obejmuje rzeczowniki nijakie dwutemátowe, kończące się w mianowniku na samogłoskę ę następującą po spółgłosce zmiękczonej c lub m.

§ 23. W dekl. III przy tematach twardych końcówka -y (-i po k, g) niezmiennie; analogicznie do nich wcześnie też i tematy miękkie mają końcówkę -i [...].

§ 39. W dekl. I dawne tematy na -o-, zarówno twarde jak i miękkie po zniknięciu końcowego jeru miały tę formę równą mianownikowi l. poj. [...].

Niekiedy w różnych językach słowiańskich zachodzi oboczność tematu miękkiego i twardego np. p. głupi, r. głupyj, p. siny, r. siniji, także polskie zwirzchni — zwirzchny Kromer [...].

W języku polskim [...] wszystkie tematy deklinacyjne kończą się na spółgłoskę twardą lub miękką, a zatem moglibyśmy stosownie do natury tematu wszystkie odmiany imion podzielić na dwie tylko deklinacje: twardą i miękką. Byłby to jednak podział niepraktyczny, ponieważ różnice w odmianie tematów twardych i miękkich często są mniej znaczne, niż różnice w odmianie innych grup imiennych.