Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

gromada pierwsza

Hasło w cytatach: 1sza gromada, Isza gromada, pierwsza gromada
Język: polski
Dział: Morfologia (współcześnie)

Cytaty

Prof. Mikłosicz, jidąc za przykładem sanskryckiéj gramatyki, podzielił starosłowiańskie spájanie na dwa główne działy: Piérwszy obejmuje spájanie spójkowe, które podzielił na 6 gromád. Do 1éj gromady zaliczył słowa piérwotne, których temáta jednozgłoskowe kończą się na spółgłoski i samogłoski i, a, u y, e. Do 2éj gromady zaliczył słowa, których temát kończy się na przydane do piérwiastku przed końcówką trybu bezokolicznego ti [...]. Do 3éj gromady zaliczył słowa, które przed końcówką trybu bézokolicznego ti kończą się na e; tę gromadę podzielił na dwa szeregi: Jeden zachowujący w czasie teráźniejszym e [...]. 2gi szereg zawiérający słowa, których temátowe e-jat przemieniá się w czasie teráźniejszym na i [...]. Do 4ej gromady zaliczył temát kończący się na i przed końcówką trybu bezokolicznego ti [...]. Do 5éj gromady zaliczył słowa, których temát kończy się na a. Tę gromadę podzielił na 4 szeregi: 1szy jest jednotemátowy [...]. 2gi szereg obejmuje słowa dwutemátowe, s których piérwszy kończy się na i, drugi na a [...]. 3ci szereg obejmujący słowa dwutemátowe, których jeden temát kończy się na spółgłoskę ɓer, drugi na a, bra [...]. 4ty szereg obejmuje słowa dwutemátowe, których jeden temát kończy się na samogłoski, drugi zaś składá się s 1go s przydaną samogłoską a [...]. Do 6téj gromady zaliczá słowa dwutemátowe, których jeden temát kończy się na u, drugi na ova [...]. Poniewáż prof. Mikłosicz podzielił 3ą gromadę na 2 szeregi, 5tą zaś na 4: przeto, ściśle rzecz biorąc, spájanie jego spójkowe rozpádá się na 10 gromád.

Stósownie tedy do tego opisu dzielim 1e spájanie czyli Ią gromadę, któréj w ogóle, z wyjątkiem słów płynnych, jest znamieniem jednotemátowość, na mniejsze grona spájające się za pośrednictwem spójki o, je, które to grona nazywámy szeregami.

Klasa niniejsza rozpada na dwie gromady: pierwsza gromada posługuje się w formach teraźniejszo-czasowych zwykłą pojedynczą wstawką — druga urabia te formy za pomocą wstawki złożonéj.

K l a s y IIIciéj pierwsza gromada: ssę - ssać.

Czasowniki konjugacji -ę -esz, ze względu na formę czasu przeszłego, rozpadają się na 5 gromad: a) Czasowniki gromady pierwszej z tematem czasu przeszłego na -a- lub -owa-, nap. rw-ę : rw-a-ć; sypi-ę; syp-a-ć [...]. W konjugacji -am -asz wszystkie czasowniki należą do gromady pierwszej, bo we wszyskich temat czasu przeszłego kończy się przyrostkiem -a-, nap. czyt-am : czyt-a-ć; słuch-am : słuch-ać.