terminów gramatycznych online
deklinacja
Geneza: łac. dēclīnātiō 'odwrócenie, zgięcie; odmiana (w gramatyce)'
Deklinacja. Odmiana leksemów odmiennych przez przypadki, czyli mające różne formy wyrazowe narzucane przez element kontekstu, najczęściej przez czasownik lub przyimek.
Cytaty
Deklinácya Artykułu.
Du Nom. & de ses déclinaisons. O Imieniu. i deklinácyách jego.
On appelle communement cette inflexion Déclinaison.
[...]
Deklinacja jest nachylanie czyli infleksja imion.
On appelle Déclinaison l'inflexion des Noms, ou differente terminaison des Câs.
[...]
Deklinacja jest to inflexja Imion, albo nachylenie terminacji kazusów.
Barbaryzmy Polskie [...] Popełniają się zaś: [...] 2. Nie zachowaniem Generis, a zatym Deklinacyi.
Wszelkie imiona polskie we względzie swego przypadkowania dzielą się na siedm deklinacyj czyli form przypadkowych [...], których jest: trzy na imiona rzeczowne, trzy na imiona przymiotne, jedna na imiona liczebne.
Deklinacyje polskie dzielą się na rzeczowne [...]; na przymiotne [...]; na liczebne.
W deklinacyi można używać apostrofu, jeśli to jest potrzebne dla zachowania oryginalnej pisowni, np. Rousseau’a, Percy ’ego i t. p.
Nazwisko Woltera było przez długie lata w ustach szerokich warstw społeczeństwa, Rousseau natomiast znany był tylko licznym zresztą jednostkom, które nad to używał y nawet więcej języka francuskiego, niźli polskiego; zresztą trudność deklinacyi, zwłaszcza w 3. i 7. przyp. była tu także niezawodnie ważnym czynnikiem: można się spotkać z formami „Russa" lub „Russem", ale nikt nie powie a zwłaszcza nie napisze: „Ruśsie" lub "w Ruśsie".
Zresztą zasada zachowywania oryginalnej pisowni imiono obcych nie rozwiązuje jeszcze wszystkich wątpliwości i trudności głównie właśnie ze względu na deklinację.
Ten sam rzeczownik, przymiotnik, zaimek rzeczowny i przymiotny, liczebnik główny, zbiorowy, porządkowy, przymiotny, wielokrotny, iloraki i mnożny oraz imiesłów przymiotnikowy mogą wystąpić w siedmiu rozmaitych przypadkach liczby pojedynczej i tyluż przypadkach liczby mnogiej, czyli odmieniają się przez przypadki. Tę odmianę przez przypadki nazywamy deklinacją.