Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rodzajnik

Hasło w cytatach: rodzaynik
Język: polski
Dział: Fleksja, Części mowy (współcześnie)
EJP 1991, 288 Definicja współczesna

Rodzajnik — z pochodzenia zaimek, bywa uważany za morfem, a nie wyraz. Nie ma samodzielnego znaczenia, występuje z rzeczownikiem w językach, w których paradygmat deklinacyjny obumiera, zastępując wykładniki morfologiczne rzeczownika takie, jak rodzaj [...], liczbę [...], a także przypadek [...].

Cytaty

Części mowy greckiey jest 8: Rodzaynik, Imię, Zaimek, Słowo, Imiesłów, Przysłowek, Przyimek i Spoynik.

Obce Narody, odbywając nakłony Imion, jedne tylko przez jeden Rodzajnik, jak Anglicy, drugie przez dwa Rodzajniki, jak Francuzi, trzecie przez 3, jak Nemcy i Włochy, mogą doprowadzić w ukośnych przypadkach aż do 6 zakończek swoj używany Rodzajnik, zostawiając samo imię zawsze jednako powtarzanem i czasem tylko przybierającem na końcu S, i to słyszane lub niesłyszane.

§. 147. 7. o-n, o-na, o-no, starosłow. o-nù, o-na, o-no. [...] w irlandzkiém narzeczu celtyckiego języka stał się ten zaimek rodzajnikiem n. p. an oigh (ή παρθένος) [...].

Rodzajnik, a, lm. i gram. przedimek wskazujący rodzaj gramatyczny wyrazu.

§ 59. W języku prasłowiańskim, zapewne w jego okresie końcowym, nastąpiło połączenie się w jeden wyraz rodzajnika: , ja, je z poprzedzającą formą przymiotnika, gdyż rodzajnik umieszczano wtedy między przymiotnikiem a rzeczownikiem [...].

Istnieje w portugalskim języku, jak we francuskim, niemieckim i t. d. tak zwany przedimek czyli rodzajnik (artigo) lub przymiotnik rodzajnikowy (adjectivo articular), dla rodzaju męskiego o, os; dla rodzaju żeńskiego a, as, n. p. o jardim (ogród), os jardins (ogrody); a cabeça (głowa), as cabeças (głowy). Są to przedimki określone. Nieokreślone są: um, uma, uns, umas.

§ 35. Suf. -i, -y na rodzaj męski, -e na nijaki, i -a na żeński w deklinacji złożonej przymiotników i zaimków jest właściwie drugim członem złożenia, utworzonego z pierwotnego przymiotnika deklinacji imiennej i zaimka *ji, *je, *ja w znaczeniu rodzajnika, stojącego na drugiem miejscu, a nie na pierwszem, jak to jest np. w języku francuskim lub niemieckim: dobrъji = le bon, der gute.

Rodzajnik m III, jęz. «nieodmienna część mowy określająca rodzaj rzeczownika».