Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

przedimek rodzajnik
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: przed-imek, przedimki
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)
  • Cz. II. O słowach osobno wziętych: Gddk/1816
  • Części mowy: ZwO/1924
  • Część II. O wykładaniu. & 1. O znamionach grammatycznych (słowniczek łacińsko-polski): Gott/1794
  • Część druga. Odmiana imion: Lor/1907
  • O Etymologii. §. I. O wyrazach grammatycznych (słowniczek łac.-pol., s.12-13): Gott/1787
  • O składni: Ryk/1850
  • O składni, czyli o należytém wyrazów ułożeniu: Ant/1788
  • O tworzeniu się w języku naszym przymiotnika: Malin/1869
  • O wyrazach osobno wziętych: Ant/1788
  • Przypisy do rodziału VIII: Kop/1785
  • Rozbiór mowy na swoje części. O przedimkach w ogólności: Ryk/1850
  • Rzeczownik: Br/1848
  • Słownik, cz. II (P - Ż): SWil/1861
  • Słownik, t. 5: Próba-R: SW/1900-1927
  • Słownik, tom I. część I. (A-F): L/1807–1814
  • Słownik, tom II. część II. (P): L/1807–1814
  • Słownik, tom VII (Pri-R): Dor/1958–1969
  • Tworzenie się i skłanianie zajimków, jako też skłanianie zajimkowe przymiotników: Malin/1869
  • Zbiór nowych słów w tej gramatyce: Gddk/1816
EJO 1999, s. 497 Definicja współczesna

Rodzajnik (przedimek, artykuł) - wyraz pomocniczy lub morfem należący - w tzw. jęz. rodzajnikowych - do zbioru wyrażeń określanych jako determinanty grupy imiennej

Cytaty

Kop/1785, s. 70 Definicja

[...] uciekają się, ale nie nájlepiéj do Przedimku czyli Artykułu.

Gott/1787, s. 12

Articulus przedimek. definitus pewny indefinitus niepewny.

Gott/1787, s. 14

Przedimek iest dwoiaki: pewny der, die, das; y niepewny ein, eine, ein.

Ant/1788, s. 33

Anglicy prócz óśmiu części mowy naszemu Językowi spólnych mają dziewiątą to jest przedimek [...].

Ant/1788, s. 58

Żaden się przedimek nie kładzie, 1. przed imionami wlaściwemi ludzi, części świata, Królestw, miast i.t.d. np. Peter is gone abroad Piotr wyszedł.

Gott/1794, s. 43

Articulus, Przedimek. definitus, pewny. indefinitus, niepewny.

Gott/1794, s. 45

Rodzaiow iest trzy: Męski, Zeński i niiaki. Rodzay męski iest oznaczony przed-imkiem ein albo der [...].

L/1807–1814, t. I, s. 29

ARTYKUŁ, -u. m. z Łac. [...]. §. Część mowy w Gramatyce, kładąca się przed rzeczownikami, przedimek, der Artikel in der Grammatik. W Greckim n. p. artykuły są: ὁ, ἡ, το, w Franc. le, la. w Niem. der, die, das.

L/1807–1814, t. IV, s. 1081

PRZEDIMIĘ, -imienia, n., artykuł, w języku Greckim, Francuskim, Niemieckim, przed imionami się znajdujący. Włod., Przedimek, Kpcz. Gr.

Gddk/1816, s. 14 Definicja

Przedimki [...] są to cząstki, które się kładą przed Imionami dla pokazania, w którem Rodzaju, liczbie i przypadku, położone są Imiona.

Gddk/1816, s. 20

Przypadkowanie Przedimku de, d' Rodzaju Męzkiego [...] d'excellent vin Wyborne wino.

Gddk/1816, s. [217]

Articulus. Przedimek.

Br/1848, s. 30

Zakończenie rzeczowników zmienia się podług rodzaju, spadku i liczby rzeczownika. Nie potrzebujemy używać przedimków, którémi inne języki, oznaczają rodzaje, spadki i liczby rzeczowników.

Ryk/1850, s. 49-50 Definicja

Przedimek jest część mowy nieodmienna, tak nazwana, że się pospolicie kładzie przed imionami, służąc do mniéj lub więcéj ścisłego określania ich znaczenia. Dwa są przedimki w języku angielskim: jeden nieokreślny (an), drugi określny the.

Ryk/1850, s. 146-147

Zwyczajne miejsce przedimka jest przed rzeczownikiem lub przed poprzedzającym go przymiotnikiem. The first three men in the world were a gardener, a grazier, and a ploughman, pierwsi trzéj ludzie na świecie byli ogrodnik, pasterz i rolnik [...].

SWil/1861, cz. II, s. 1225-1226 Definicja

Przedimek, mka, lm. mki, m. gram. 1) v. Przedimię, mienia, lm. miona, m. in. wedle Żoch. Określnik; część mowy w niektórych językach przed rzeczownikami się kładąca dla określenia rodzaju, liczby, przypadku i ściślejszego znaczenia, np. w języku francuskim le, la, les, i t. d. W języku polskim takich wyrazów nie ma [...].

Malin/1869, s. 426

Dzisiejszá niemczyzna śkłániá także swoje przymiotniki s końcówkami przedjimka der, który z rodu swego jest również zajimkiém, má tedy obok skłánianiá der gute Mann, ein guter Mann, skłánianie zajimkowe czyli pojimkowe, jak to widać z następującego zestawieniá skłonników zajimka der ze skłonnikami pojimkowemi przemiotnika gut.

Malin/1869, s. 468

[...] Takowe przymiotniki bez pojimka używają się po większéj części w orzeczeniu czyli pracdikacie zdaniá, [...] albo téż w przekładach ksiąg świętych z greckiego tek stu znajdujemy tam przymiotnik bez pojimka, gdzie w greckim tekście nie towarzyszy przymiotnikowi żáden przedjimek czyli artykuł [...].

SW/1900-1927, s. 60 Definicja

Przedimek, mka, lm. mki, † Przedimię część mowy, którą niektóre języki umieszczają przed rzeczownikami dla ściślejszego określenia ich znaczenia oraz wskazania rodzaju, liczby i przypadku, X artykuł, X określnik: Przedimki w języku greckim, francuskim, niemieckim. P. oznaczony, nieoznaczony.

SW/1900-1927, s. 548

Rodzajnik, a, lm. i gram. przedimek wskazujący rodzaj gramatyczny wyrazu.

Lor/1907, s. 20

Części mowy. Przedimki.

W języku portugalskim rozróżnia się dziesięć części mowy (partes do discurso):

  1. rzeczowniki — substantivos, 2. przedimki — artigos, [...].
Lor/1907, s. 20

Rzeczowniki portugalskie miewają zwykle przed sobą przedimek (artigo). W języku polskim przedimku niema.

ZwO/1924, s. 11 Definicja

Istnieje w portugalskim języku, jak we francuskim, niemieckim i t. d. tak zwany przedimek czyli rodzajnik (artigo) lub przymiotnik rodzajnikowy (adjectivo articular), dla rodzaju męskiego o, os; dla rodzaju żeńskiego a, as, n. p. o jardim (ogród), os jardins (ogrody); a cabeça (głowa), as cabeças (głowy). Są to przedimki określone. Nieokreślone są: um, uma, uns, umas.

Dor/1958–1969, t. VII, s. 178 Definicja

Przedimek [...] jęz. «wyraz odpowiadający francuskiemu article (le, la), czasem zastępowany w terminologii polskiej wyrazem artykuł; funkcja tego wyrazu polega na uwydatnieniu stopnia określoności wyrazu następnego»: Termin przedimek może być przydatny w opisie języków takich, jak francuski, angielski, niemiecki, ale nie takich, jak bułgarski, rumuński, szwedzki, w związku z którymi należałoby mówić o poimku, gdyby się chciało używać terminu o znaczeniu realnym zgodnym z etymologią. DOR. w: Studia ling. 19. // L pod: przedimię.

Powiązane terminy