terminów gramatycznych online
litera znak alfabetu
Geneza: łac. littera
Litera. Jednostka alfabetu.
Cytaty
Znájdują się w języku włoskim dwádzieścia liter, ktore sie w ten sposob wymawiáją.
Gdy się między konsonántem c, i temi dwiemá Wokałámi e, i i, literá h znajdzie, tedy przemienia im pomienioną cienkość w miązszość ábo rubość, abowiem ch, w Włoskim jezyku, brzmi jáko w Polskim literá k.
Litery są znaki potrzebne do formowania sylab i słow.
Liter Polską mowę składających liczy się dwadzieścia sześć; Litery wielkie: ABCDEĘFGHIJKLŁMNOĄPRSTUWYZ. Litery małe: a b c d e ę f g h i j k l ł m n o ą p r s t u w y z.
Po wtore kropka nad literą, jako (ż).
P. Jakim się sposobem Głos łamie? O. W ustach ruszeniem Warg, Języka, Garła. Na przykład to słowo Polskie: Prawda, jest Głos łamany albo zwijany w sześcioro, ile liter tyle Łamania Głosu. To Francuskie: vrai, jest łamane lub też Zwijane w troje: bo dwie litery ai znaczą tu tylko jedno łamanie albo Zwinienie Głosu.
O szczególnościach (de sortes) Francuskich Liter. [...] W jednej Szczególności Litery nazywają się: Głoski (Voyelles). W drugiej Szczególności są Litery nazwane łamogłoski albo społ-głoski (Consonnes). P. Co rozumieć przez Głoski? O. Rozumiem Litery, ktoremi jednostajnie wyrażamy Głos, nic go nie łamiąc otwarciem ust.
Apostrof czyli odcinek pisze się tak (’) i znaczy opuszczoną [...] literę [...] napr. l'âme dusza.
Znamiona, czyli cechy mowy każdego gatunku z osobna, są następne: [...] Pisánej: charaktery czyli znaki piśmienne, lub wykreślne postaci, czyli godła między pewnym ludem używane; te są także rozmaite, np. litery, hiéroglify, karby, węzełki i t.d. Litery czyli głoski są oprócz tego łacińskie, gotyckie, hebrajskie i t.d.
Pyt.: Jak ułożyć i pogodzić nasze litery, których inne narody wcale nie mają, jak np.: nasze ł, l, rz, sz, cz, ż, dż, a te same łacińskie przyjęliśmy abecadło ? Odp.: Tak ułożyć, jak tegoż szczepu sławianie inni zrobili, którzy tę samą wymowę i litery mają, to jest rozszerzyli swoje abecadło i w słownikach podług tego lepszy porządek mają.
[Szwejkowski Wojciech] "Dziesięć razy przeto występując litera z częściej nad inne nie w mowie ale w piśmie naszem; to jest raz za siebie a osḿ razy za inne litery, musi bić w oczy; razić je; a po drukarniach więcej nad inne zapasu wymagać".
[Stanisław Zaborowski] Niech to będzie pierwsze prawidło aby powszechnie zachowana była postać i znaczenie właściwe łacińskich liter. Ani na mało różniące się jich brzmienia zważać potrzeba, chyba że zmieniają znaczenie: wtenczas bowiem znamionami pewnemi, tę same jednak postać litery zachowawszy znaczyć głoski będzie.
Każdy wyraz wymówiony możemy napisać za pomocą znaków piśmiennych czyli liter. Litery nie należy brać za jedno z dźwiękiem. Dźwięki słyszymy: są to wrażenia słuchowe; litery zaś czyli znaki napisane rozpoznajemy za pomocą wzroku.