of Grammatical Terms online
spółgłoska głoska
Spółgłoski. Głoski, przy których wymawianiu występuje w obrębie jamy ustno-gardłowej przeszkoda (silne zwarcie lub silne zbliżenie narządów mowy), wskutek czego nie jest możliwy przepływ powietrza przez kanał głosowy bez zakłóceń.
Quotations
L miałkie wymawia się przez il, albo ill i te dwie albo trzy litery za jednę społgłoskę mają być miane.
Społ-Głoski zaś, będąc tylko Łamaniem (articulation) Głosow jednostajnych, nie mogą się samotne wymawiać, a zatym syllabę muszą czynić razem z jaką głoską.
[Y. Brzmi jak ay] Gdy po niém idzie spółgłoska z e niemém Lyre lira layr.
Y. Brzmi jak i gdy po niém idzie spółgłoska jedna lub więcéj bez e niemégo zephyr wiatr zachodni zefir.
Czy zaś na końcu zostawiać spółgłoskę, czy samogłoskę w przenoszeniu rozłączonego wyrazu; to się zostawia własnemu uchu i rozsądkowi, byle była zgłoska, i nie dwa wyrazy z jednego, jak to już rzekłem.
Spółgłoski są brzmienia krótkie przy pomocy innych mowy narzędź wyliczonych wyżej oddane, oprócz jednej s mogącej mieć nieco dłuższe od innych trwanie.
Głoski polskie dzielą się głównie na samogłoski i spółgłoski.[...] Samogłoski polskie dzielimy na otwarte: a, e, o, u, nosowe: ą, ę, cienkie: i, grube: y, pochylone: e, ó; wszystkie zaś inne litery zowią się spółgłoskami.
Spółgłoska jest to znowu głoska, która wydaje dźwięk zespolony, jakby złączony z inną literą, np. b (be), f (ef) [...].
Pyt.: Czy wszystkie litery przyjęliśmy, jakie są w abecadle łacińskiem? Odp.: Nie wszystkie, bo odrzuciliśmy spółgłoskę q, i spółgłoskę pojedynczą v.
Małecki Ant. W sprawie pis. pol. o naturze spółgł. j str. 28 i t. d. Łazowski, Suborowski innych.
§ 10.Spółgłoski. Spółgłoski są to szmery, powstające w pewnych miejscach jamy ustnej podczas pędu powietrza i przy zbliżeniu się lub zetknięciu ruchomego narządu mowy z nieruchomym.
Przytem wyrazy na -nier mają różne pochodzenie, a mianowicie jedne pochodzą od obcych, w których w rodzimym języku pisze się też -nier, a więc w nich obce i między spółgłoską a samogłoską winnoby się oddawać w polszczyźnie przez j np. francuskie ingenieur, pol. inżynjer.
W ogólności zawsze piszemy i (nie ji) na początku wyrazów i po samogłosce: igła, ich, moi, pokoik, kleić, stoisz i t. d. a także w złożeniu po przedstawce na spółgłoskę np. bezimienny, rozigrany.
Przy wymawianiu spółgłosek jama ustna jest w mniejszym lub większym stopniu zamknięta, np. b, z, cz, l.
Spółgłoska wyjątkowo może stać się zgłoskotwórczą w kilku wykrzyknikach, np. pst!, prr!, brr!, psz!, ps!.