Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

spółgłoska głoska

Język: polski
EJO 1999, 458 Definicja współczesna

Spółgłoski. Głoski, przy których wymawianiu występuje w obrębie jamy ustno-gardłowej przeszkoda (silne zwarcie lub silne zbliżenie narządów mowy), wskutek czego nie jest możliwy przepływ powietrza przez kanał głosowy bez zakłóceń.

Cytaty

Spółgłoska jest to litera, do wymówienia któréj potrzeba użyć nie tylko głosu, ale jeszcze i narzędzi mownych, jakiemi są: wargi, podniebienie, język, gardło, i dlatego wydają one brzmienie złożone.

Spółgłoski dzielą się na twarde, miękkie, mocne, słabe, płynne i cztery nieforemne.

Pyt.: Czy wszystkie litery przyjęliśmy, jakie są w abecadle łacińskiem? Odp.: Nie wszystkie, bo odrzuciliśmy spółgłoskę q, i spółgłoskę pojedynczą v.

Małecki Ant. W sprawie pis. pol. o naturze spółgł. j str. 28 i t. d. Łazowski, Suborowski innych.

§ 10.Spółgłoski. Spółgłoski są to szmery, powstające w pewnych miejscach jamy ustnej podczas pędu powietrza i przy zbliżeniu się lub zetknięciu ruchomego narządu mowy z nieruchomym.

Gdy wydech, wydobywający się z płuc przez tchawicę i krtań, wprawi w ruch wiązadła głosowe [...] otrzymujemy wrażenie głosu (a, o, e, i, y, u) o różnem zabarwieniu, zależnie od tego, jaką formę przybiera jama ustna. Głoski te możemy łatwo wymawiać same, bez połączenia z innemi, stąd ich nazwa: samogłoski w przeciwstawieniu do takich głosek, przy których tworzeniu czynne są narządy mowne (wargi, język, zęby itd). Są to: spółgłoski.

Spółgłoski i ich podział. 1) dźwięczne: b w d z struny głosowe drgają, wydając pewien ton muzykalny, bezdźwięczne: p f t s struny głosowe nie drgają, słyszymy tylko szmery. 2) czyste: b, b', c, ć, cz itd. nosowe: m, m', n, ń. 3) twarde: b, p, m, f, [...] miękkie: b', p', m', f' [...].