terminów gramatycznych online
natężenie, natężanie (brzmienia samogłoski) przegłos
Cytaty
Ze zmianą przegubu czyli ostatniej spółgłoski tematowéj, podlegają często zmianom i poprzedzające samogłoski; zmiany te nazywają się natężeniém, zwątleniém lub pochyleniém samogłosek.
Takie zmiany pierwotnego e na o albo na a nazywano w gramatykach "natężeniem" samogłoski; nazwa ta jednak jest niewłaściwa i niczego nie uczy; nie masz bowiem między e i o, jako też e i a żadnej różnicy siły ani energji, zachodzi tylko różnica umiejscowienia prac fizjologicznych.
Natężenie samogłoski e.
§ 17. Zie-le — zio-ła, na cze-le — czo-ło, pierścień — pierścionek, gnieciesz — gniotę; strzelać — strzała, na świecie – świat, śledzić — ślad, w lesie — las.
W wyrazach ziele, na czele, pierścień, gnieciesz, strzelać, na świecie i t. d. stoi samogłoska e przed miękkiemi spółgłoskami l, ń, ć. Gdy zamiast tych miękkich spółgłosek w wyrazach zioło, czoło, pierścionek, gniotę, świat i t. d. pojawiły się twardeł, n, t, to wtenczas i e zmieniło się na o lub a.
Zmiana samogłoski e przed twardemi spółgłoskami na o lub a nazywa się natężeniem brzmienia.