terminów gramatycznych online
przegłos
Język: polski
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- Nauka o głoskach: Szob/1923
- Projekt terminologii: KarłT/1885
- Słowniczek: Gaert/1927
Przegłos. 1. Uwarunkowana fonologicznie zmiana barwy samogłoski, mająca charakter procesu asymilacyjnego [...]. 2. Wynik takiej zmiany.
Cytaty
Ablaut Przegłos (porówn. Przebrzmienie).
Accent Przygłos (porówn. Iloczas). [Dopisek Ad. A. K.ryńskiego o Przygłos]: Na oznaczenie akcentu zamiast wyrazu przygłos uważałbym za właściwszy i zrozumialszy nacisk lub przycisk; znane bowiem są w mowie naszéj wyrażenia odpowiednie: mówić co z naciskiem lub z przyciskiem, położyć na co nacisk. Utworzony od każdego z tych rzeczowników przymiotnik: naciskany lub przyciskany (np. zgłoska naciskana) jest zrozumialszy [...] Każdy prócz tego niewygodny jest w zestawieniu z wyrazem zgłoska (zgłoska przygłosowa, lub zgłoska przygłośna). Nadto przygłos (akcent) nie harmonizowałby znaczeniowo z innymi podobnéj postaci, jak: nagłos (anlaut), pogłos (auslaut), ani téż z przegłosem (ablaut) i in.
Przebrzmienie Umlaut (porówn. Przegłos Ablaut).
Umlaut Przebrzmienie ( Ablaut Przegłos) .
Wymiana samogłosek 'e : o , 'e : a początkiem swojego pochodzenia sięga w czasy pralechickie. [...] Obie zmiany noszą nazwę przegłosu. Przegłos następował w położeniu przed spółgłoską twardą przedniojęzykową ( t d s z n r ł), o ile po niej nie następowała miękka płynna lub nosowa, nap. jodła, ale jedlina.
Oczywiście ta szczegółowa zależność będzie różnego stopnia zależnie od złożoności warunków czyli wpływów i kojarzeń, począwszy od najprostszych, najmniej złożonych zjawisk, jak np. w palatalizacji spółgłosek, przegłosach wokalicznych, osłabianiu końcowych głosek wyrazów i powiedzeń itp.
Relatywną chronologję dają nam przegłosy ě=a', e =>’o itd.
Wykolejenia w kierunku przegłosu ’e || 'o są w języku kulturalnym rzadkie.
Trudna jest ocena rozwoju grup pierwotnych čě žě šě, mianowicie rozstrzygnięcie pytania, czy do języka polskiego one weszły już w postaci ča itd., czy też jeszcze w postaci čä itd. i czy w ślad za tem nie ulegały przegłosowi, czy ulegały.
Przegłos, p. wymiany głoskowe.
Przegłos - wymiana polska 'e :'o lub 'e :'a, np. ńeśe : ńosę, w leśe : las.