Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

spójnik przeciwstronny

Hasło w cytatach: spójniki przeciwstronne
Język: polski
Dział: Składnia (współcześnie)
  • Część III. O przymiotniku. O słowie i imiesłowie: Jak/1823
  • Część III. O układaniu wyrazów na utworzenie zdania i łączeniu zdań między sobą: Mucz/1825
  • Część trzecia. Rzecz o słowach: Such/1849
  • Składnia: Łaz/1861

Cytaty

Spójniki wiązące myśli przeciwne sobie nazwiéjmy przeciwstronnemi: takie są wprawdzie, choć, chociaż, lubo, acz, aczkolwiek: odpowiadające im jednak, atoli, przecię, lecz, ale, wszelako, zaś raczej.

[...] Oprócz malowania tego powszechnego względu, mają spójniki szczególne jeszcze znaczenie swoje, od którego różnie są nazwane, jako to: […] c) Przeciwstronne; które spajają myśli sobie przeciwne: wprawdzie, choć, chociaż, lubo, acz, aczkolwiek; odpowiadające im, jednak, atoli, przecię, lecz, ale, wszelako, zaś, raczéj [...].

Względem znaczenia są spójniki: [...] 8. Przeciwstronne: choć, chociaż, lubo, acz [...] tym odpowiadają: lecz, ale, atoli, jednak.

[...] Spójnik a nie zawsze łączy zdanie przeciwstronne ze zdaniem główném; częstokroć wyraża coś różnego, w ogólności coś odmiennego i coś dalszego (w znaczeniu: a nadto, a do tego), a w tym razie jest spójnikiem nie przeciwstronnym, lecz związkowym, bo siła przeciwstronności jeszcze bardzo słabo w nim czuć się daje, np. Różnica między cyną a cynkiem jest wielka [...].