Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

spójnik przeciwstawny

Hasło w cytatach: przeciwstawne, spójniki przeciwstawne
Język: polski
Dział: Składnia (współcześnie)

Cytaty

Spójniki spółrzędne są:

1.Zestawne, wyrażające zestawienie dwóch lub więcéj myśli na podstawie podobieństwa i pokrewieństwa: [...].

2.Przeciwstawne, wyrażające przeciwieństwo:

a) Przeciwnicze czyli znoszące i unieważniające się nawzajem wręcz: nie — lecz, nie — lecz raczéj, [...].

Spójniki podrzędne są:

1)Spajające: [...].

2)Przeciwstawne a mianowicie ograniczające czyli ścieśniające: tylko że, oprócz że, wyjąwszy że, n. p. Nasi dzielnie się potykali, tylko że niektórzy nie mieli dostatecznéj wprawy w robieniu bronią.

§. 769. Przeciwstawne zdania współrzędne zostają do siebie w takim stósunku, że albo jedno zdanie myśl drugiego całkiem uchyla, albo ją też ogranicza, albo wreszcie w jakikolwiek sposób onéj się przeciwstawia. Zdania takie łączą się ze sobą przez spójniki, a czasem i bez spójników. [...] Tu należą spójniki: [...]

ograniczające: ale, lecz, tylko że, zato, przecie, a przecie, wszakże, chyba, chyba że, jednak; [...] — w ogóle przeciwstawne: a, zaś, raczéj, owszem, przeciwnie, inaczéj, itp.

§. 762. PRZECIWSTAWNE ZDANIA WSPÓŁRZĘDNE zostają do siebie w takim stósunku, że albo jedno zdanie myśl drugiego całkiem uchyla, albo ją też ogranicza, albo wreszcie w jakikolwiek sposób onéj się przeciwstawia. Zdania takie łączą się ze sobą przez spójniki, a czasem i bez spójników. [...]

Tu należą spójniki: [...] W ogóle przeciwstawne: a, zaś, raczéj, owszem, przeciwnie, inaczéj, itp.

Spójnikami przeciwstawnemi są: przeciwnie, zaś, a, ale, a zawsze za to, a z ato owszem, inak, inna — inna; — lecz, atoli, aliści, przecie (staropols: przecię, przedsię), a przecie, przecież, a przecież [...] itp.

Spójniki przeciwstawne: a, ale, lecz, jednak, przecież, wszakże, bądź-bądź, to-to, już to-już to, częścią-częścią.

Przeciwstawne, p. spójniki; przeciwstawny stosunek, p. zdanie III.

Spójniki (coniunctiones) - wyrazy łączące części zdania pojedynczego lub złożonego: a) łączne, np. i, oraz; b) wynikowe, np. dlatego, przeto, więc; c) przeciwstawne: 1. współrzędne, np. a, i, 2. podrzędne, np. że, aby, ponieważ.