terminów gramatycznych online
forma słowna
Język: polski
Cytaty
Nim przystąpim do nauki o spájaniu form omównych, zastanówmy się pierwéj, że każdá czynność, działanie, stán lub jakikolwiek objáw podmiotu, oznaczony częścią mowy nazwaną słowem, odbywá się w czasie obecnym, lub odbywáł się w czasie przeszłym, lub odbywać się będzie w czasie przyszłym. Stąd wypływá potrzeba jednolitych form słównych, oznaczających czynność, stán itd. podmiotu zachodzącą, zaszłą lub wydarzyć się mającą w tych trzech dobach czasu. Mámy zatym w mowie Jafetidów trzy formy słowa jednolite, lub złożone czyli omówne w niedostatku piérwszych, które nazywámy czasem teraźniejszym, przeszłym i przyszłym. Lecz czynność przeszłá mogła zajść w przeszłości i nie być skończoną, dokonaną, lub téż została cáłkiem skończoną i dokonaną, s tego powodu są dwie formy słowa jednolite lub omówne według ustroju każdego w szczególności języka, które nazywámy czasem przeszłym niedokonanym i czasem przeszłym dokonanym.
[...] Trzeci powód niewzorowości form słównych jest unikanie dwuznaczności, w skutek którego formy słówne, zamiást urábiać się od temátu jednego lub podanego we wzorcu, urábiają się prawidłowo od jinnego temátu, np. jadę[...], spájá się podług szeregu 1go gromady Iéj [...].
Podobnie formy słowne, do niedawna używane: depcę, depcesz, kłopocę, szczebiocę... (od osnów z pierwiastkowym t), w dzisiejszym języku zmieniły się na: depczę, depczesz, kłopoczę, szczebioczę.
Powstanie form słownych należy do czasu wspólności aryjskiej języków. W językach słowiańskich, a więc i w polskim za najpierwotniejsze utwory konjugacyjne uważa się takie postaci słów, w których osnowy słowne są zarazem pierwiastkami, a zakończenia osobowe zachowały się w postaci dawniejszej; np. słowo dam (stsłow. damъ); tu osnowa da równa jest pierwiastkowi i końcówka m złączoną bezpośrednio z osnową.
Niektóre z tych form słownych poznaliśmy już dawniej