Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

artykulacja
Hierarchia Dzieła

Język: polski
Geneza: łac. articulatio 'rozczłonkowanie'
Dział: Fonetyka (współcześnie)
EJO 1999, 58 Definicja współczesna

Artykulacja. Skoordynowane ruchy narządów mowy w ponadkrtaniowej części przewodu głosowego (w nasadzie), modulujące przepływ strumienia powietrza przez kanał głosowy i determinujące tym samym barwę dźwięków mowy.

Cytaty

SW/1900-1927, s. 60 Definicja

Artykulacja, i, lm. e [...] 2. jęz. członkowanie <Now. z Łć. articulatio = pączkowanie, kolankowanie>

PolTerm/1921, s. 89 Definicja

Artykulacja (ruchy narządów mowy). Artykulacja płuc, artykulacja krtani i t. d.

Król/1922, s. 5 Definicja

Ruchy narządów mowy nazywamy artykulacją.

Benni/1923, s. 10

Jeżeli więc powiemy, że głoska f, na przykład, powstaje przez tarcie powietrza między górnemi zębami a dolną wargą, to nie znaczy to, iż tylko ta artykulacja wytwarza daną głoskę, lecz, że jest ona najważniejszym czynnikiem w danym wypadku.

Nitsch/1923, s. 427

Mała litera umieszczona nad inną oznacza jej odcień, a więc å — to a chylące się ku e, ẏ — to polskie y ale bliższe nieco i, i t. p.; takaż litera samodzielna, np. i ̯u̯, oznacza i ̯u̯ słabsze mniej wyraźną artykulacją lub krótszem trwaniem.

Rozw/1923, s. 74

[...] bardzo wcześnie długie pełnogłoski zaczęły się różnić od krótkich także jakościowo i na odwrót: długość nie znikła oczywiście zaraz po przesunięciu się artykulacji tych samogłosek.

Gaert/1927, s. 77 Definicja

★Artykulacja, ruch i układ narządów mowy przy wymawianiu głosek, np. artykulacja płuc, krtani i t. p.

Dor/1958–1969, t. I, s. 210 Definicja

Artykulacja ż I, lm D. -cji a. -cyj [...] 3. jęz. «ruchy narządów mowy przyczyniające się do wytwarzania głosek». W językach indoeuropejskich daje się zauważyć stopniowe przesuwanie się artykulacji od głębi jamy ustnej ku jej przodowi. Por. Jęz. 1, 1949, s. 3. <łc. articulatio = członkowanie, rozczłonkowanie>.

Powiązane terminy