Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

wzorzec (odmiany) deklinacyjny

Hasło w cytatach: wzorce, wzorzec
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)

Cytaty

[...] Pozostaje nám teráz ze względów pedagogiczno-dydaktycznych podać liczbę skłonień polskiego skłánianiá rzeczowników, które dzielim po staremu na 3 skłonieniá według trzech rodzajów gramatycznych, s których lsze i 2gie rozkłádámy na 3 wzorce, 3cie zaś na 6 wzorców, w ogóle na 12 wzorców czyli oddziałów , któreby, jeżeliby się tak podobało, można nazwać skłonieniami czyli deklinacyjami [...].

[…] Tu náleżą rzeczowniki męzkie kończące się w mianowniku liczby pojedyńczéj na ca, lecz tylko w liczbie pojedyńczej. 3ci wzorzec obejmuje same rzeczowniki żeńskie kończące się w mianowniku liczby pojedyńczéj na á pochylone czyli ciemne […].

Obydwa w każdéj deklinacyi wzorce przypadkują się wprawdzie po największej części jednako — w niektórych wszakże przypadkach tworzą przecie odmienne formy.

Dla okazania wszelkich odrębności właściwych tej deklinacyi, poznamy ją od razu na obydwóch wzorcach; wrzorzec [sic!] pierwszy anioł przedstawia sposób deklinowania imion z nakrawędną spółgłoską twardą; drugi wzorzec koń służy dla reszty wyrazów.

Deklinacya Zaimkowa ma tak samo jak i rzeczowna, dwa wzorce. Do Igo wzorca należy kto ze swoimi złożonymi (ktoś, nikt dawniéj ni-kto itd.), a z pomiędzy reszty zaimków te, co się kończą w rodz. nijakim na o, np. ten, ta, to; on, a, o; ów, a, o; sam, a, o — z twardą spółgłoską przed tém o. [...] Drugi wzorzec obejmuje zaimki, mające w rodz. nijakim zakończenie e — z miękką spółgłoską przed tém e, np. mój, moja, moje; nasz, a, e; przestarzałe i, ja, je itd.

OTO TRZY WZORCE RZECZOWNIKÓW MĘSKICH.

Odmianę nijaką rozkładamy również na 3 wzorce.