terminów gramatycznych online
ilkość
- III. Krystalizowanie się polskiej terminologii gramatycznej w czasach Oświecenia: Kor/1961
- Prosodia: SzyPocz/1770, SzyGram/1767
- Zdanie dziesiąte: Klecz/1767
Cytaty
W składach słow, ma bydź zachowana ilkość (Quantitas) to jest przyzwoite syllab przeciągnienie, albo skrocenie: ktore znaczy zniżenie głosu, albo podniesienie. Georg: Cnap. Thesauri Polon. Lat. Graeci V. Natężenie. Powiada, że tylko w poprzedzającej, ostatnią syllabę Polacy głos natężają. Trudno jednak przeczyć, żeby (jako w inszych mowach) w Polskim języku, słowa mieć nie miały, ukrytych miar, przeciągania, i skrocenia.
P. Co jest ilkość sylab po Łacinie quantitas? O. Jest wymiar czasu na dłuższe lub krótsze wymawianie syllab, ktore tedy z przeciągiem wymawiają się, długiemi; krotkiemi, ktore prędko zbiegają się, ktore zaś obiema sposobami wymawiać się mogą, albo przynajmniej w wierszu zażywać, spolnemi nazywamy.
Ilkość Sylab po Łacinie zwana quantitas jest wymiar czasu na dłuższe lub krotsze wymawianie sylab; ktore tedy z przeciągiem wymawiają się, długiemi; krotkiemi, ktore prędko zbiegają się; ktore zaś obiema sposobami w wierszu brać się mogą, spólnymi nazywamy.
Posługiwał się nim [polskim słownictwem gramatycznym] już S. Kleczewski znający takie terminy, jak litera — litera, skład mniejszy, vocalis — głośna, syllaba — syllaba, skład większy; quantitas — ilkość, etymologia — etymologija, wykład słów, nomen substantivum — imię, słowo osobiste, nomen adiectivum — słowo przydatne, nomen compositum — złączone.
Daleko więcej rodzimego słownictwa gramatycznego zawierał z natury rzeczy przeznaczony dla Szkoły Rycerskiej podręcznik W. Szylarskiego [...].
Terminologia. Litera vocalis — litera wokala, diphthongus — dyftong, consonans — konsona; syllaba — sylaba, accentus — akcent, quantitas — ilkość.