terminów gramatycznych online
natężenie siła głosu, akcent
Język: polski
- Index: Kn/1644 (I wyd. 1626)
- Nauka o głoskach: Szob/1923
- Projekt terminologii: KarłT/1885
- Składnia: Kurh/1852
- Słownik: Kn/1621, Kn/1644 (I wyd. 1626), Kn/1643 (I wyd. 1621)
- Zdanie dziesiąte: Klecz/1767
- Zebranie krótkie: Klecz/1767
Cytaty
Głosu nátężánié, w mowie podnoszenie, przedłużánié słow ábo sylab, Accentus us, Quint. quem Poloni in penultimis suarum vocum semper ponunt. Accentus inquit Diomedes est intensio vel inclinatio vocis sono regens verba. Capella animam, vocis appellat, & tenores, tonos, cacumina, fastigia dictionum. Sed duae posteriores appellationes scriptis accentibus duntaxat serviunt. Contentio vocis. Cicero. Voculatio Gell. Nigid. Tenor Quint. ἡ προσωδία [hē prosōdía]: ὁ τόνος [ho tónos].
Nátężánie, nátężenie, Contentio vocis Cic.| Intensio vel intentio vocis Quintil. ή τάσις [tásis], ἐπίτασις [epítasis], διάτασις [diátasis], [...] φωνής [phōnḗs]: ὁ τόνος [tónos].
Nátężánie, podnoszenie z przedłużániem sylab w mowie, w słowiech. Tŏnus, tĕnor, tonor priscè, ὁ τόνος [tónos], accentus, προσῳδία [prosōidía]. Quintil. Diomed. Notae vocis, accentiuncŭlae, mŏdĕrāmenta, vōcŭlātiōnes Gelli. Sŏnus vocis Cic. E tribus (vocis) sonis, inflexo, acuto, gravi, tanta & tam suavis varietas. Idem, Sonus pronuntiandi. quem alii accentum vocant quasi przyśpiewánie. Vocalior sonus Gelli. | παροξυύω (sic!) παροξύνω τὁ ῥῆμα [paroxýnō tó rhêma], tonum in penultima colloco, quae pronuntiatio Polonorum est, qui solam penultimam in vocibus Polonicis attollunt, de peregrinis ego idem sentio, alij variant, προπαροξύνω τὁ ῥῆμα [proparoxýnō tó rhêma], tonum in tertia à fine syllaba pono.
Nátężánie, podnoszenie z przedłużániem sylab w mowie, w słowiech. [...] natężánie, przédłużánie, ábo skracánie, spuszczánie dźwięku w słowiech. [...] Accentus, inquit Diomedes, est intensio vel inclinatio vocis, sono regens verba.
Sonus vocis, Sonus vocalior. Nátężánie 2.
Tŏnus, Gr. Nátężánie 2. fárby wydátność. Incéptá. Gróm.
Poloni penultimam semper elevant in pronuntiandis suis vocibus et peregrinis, licet aliqui secùs, at minùs rectè sentiant. v. Nátężanie 2. Rymopis.
W składach słow, ma bydź zachowana ilkość (Quantitas) to jest przyzwoite syllab przeciągnienie, albo skrocenie: ktore znaczy zniżenie głosu, albo podniesienie. Georg: Cnap. Thesauri Polon. Lat. Graeci V. Natężenie. Powiada, że tylko w poprzedzającej, ostatnią syllabę Polacy głos natężają. Trudno jednak przeczyć, żeby (jako w inszych mowach) w Polskim języku, słowa mieć nie miały, ukrytych miar, przeciągania, i skrocenia.
Natężenie słow, jakie u Polakow, 10 5.
Ruskie Xiążki mają znaki natężenia głosu, 10, 5.
Przycisk (ударенiе) czyli podwyższenie albo raczej natężenie głosu, w polskim języku przypada na przedostatniеj zgłosce.
Natężenie Steigerung.
Steigerung Natężenie.
Natężenie głosu pozostaje w związku z siłą, z jaką falujące powietrze się porusza. Im siła ta jest większa, tem więcej wzmacnia się natężenie głosu. Jeżeli natomiast siła, poruszająca fale powietrzne, maleje, natężenie głosu spada. W pierwszym wypadku fale poruszającego się powietrza są większe i, co za tem idzie, ruch przebiegających je cząsteczek materji szybszy; w wypadku drugim fale drgającego powietrza są mniejsze i odbywający się po nich ruch cząsteczek materji— powolniejszy. Tak więc natężenie głosu pozostaje w bezpośrednim związku z rozmiarem fal drgającego powietrza. W wyrazie, na przykład, oko o, wymawiane w zgłosce mocnej (akcentowanej) ma silniejsze natężenie, niż o zgłoski słabej (nieakcentowanej).