terminów gramatycznych online
samogłoska przednia
Język: polski
- Fonetyka opisowa: Benni/1923
- Głosownia: PolTerm/1921, Król/1922
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- IV. Rozwój polskiej terminologii gramatycznej po Kopczyńskim: Kor/1961
- Nauka o głosce: Kl/1939
- Słowniczek: Gaert/1927
Samogłoski przednie (jasne, palatalne). Samogłoski wymawiane przy zwężeniu kanału głosowego w przedniej części jamy ustnej, powstałym na skutek przesunięcia masy języka ku przodowi.
Cytaty
Samogłoska. Samogłoski czyste i nosowe. Samogłoski przednie, środkowe i tylne, samogłoski wysokie, średnie i niskie, samogłoski szerokie i wąskie, samogłoski jasne i pochylone, samogłoski zgłoskotwórcze i niezgłoskotwórcze.
Ze względu na artykulację możemy podzielić samogłoski na przednie np. i, średnie o, tylne a i na: szerokie o, a, u, y i wąskie i, e, wreszcie na: jasne o, a, e, u, y i pochylone ó.
Pozostaje nam jeszcze określenie położenia grzbietu języka przy y. Jest to samogłoska przednia [...].
Tymczasem tylko konstatujemy, że samogłoski przednie połączone są zawsze ze spłaszczeniem wargowem.
Na gruncie lechickim zaszła jedna zasadnicza zmiana tego odziedziczonego stanu rzeczy, stojąca w związku z ogólnem przesunięciem artykulacji przednich pełnogłosek przed następującemi przedniojęzykowemi niepalatalnemi spółgłoskami czyli z t. zw. dyspalatalizacją przednich samogłosek.
Ale rozwijają się nowe tendencje: wprawdzie tylne spółgłoski k g są w dalszym ciągu wrażliwe na palatalizację (bokiem Kiernik kielich kilo, pospolite kielner, bogiem ginąć gieolog giełda gips), ale już ch (h) się wyłamuje, a w ogóle trzeba stwierdzić, że przednie samogłoski i e ę już od dawna nie palatalizują poprzedzających spółgłosek (tego tępy młotem, denko, winem panek, pewny pęcherz....).
Przednie, p. samogłoski.
★Samogłoski (pełnogłoski, vocales) dzielą się: [...], b) ze względu na położenie języka: 1) wobec podniebienia: ★wysokie lub ★wąskie i, y, u, ★średnie e, ę, o, ǫ, ★niskie lub ★szerokie a. 2) wobec warg: ★przednie e, ę, y, i, ★środkowe a, ★tylne o, ą, u.
W zależności od ruchów poziomych języka dzielimy samogłoski na przednie: i, y, e, ę i tylne: a, ą, o, u.
Językoznawcy polscy na zjeździe w roku 1921 uchwalili zrąb terminologii gramatycznej stanowiący pierwszy wyraz jej unifikacji od czasów Kopczyńskiego [...].
Terminologia. Głosownia: głoska (bez)dźwięczna, samogłoska przednia, środkowa, tylna, wysoka, średnia, niska, szeroka, wąska, czysta, jasna, pochylona, (nie)zgłoskotwórcza, ruchoma, dwugłoska, półsamogłoska mocna, słaba [...].