terminów gramatycznych online
szmer
Język: polski
- Część II. Rozdz. 1. Wiadomości z głosowni i etymologii: Jes/1886
- Fonetyka opisowa: Benni/1923
- Głosownia: Kr/1897, PolTerm/1921, Król/1922
- Nauka o głoskach: Szob/1923
- Słowniczek: Gaert/1927
Cytaty
Niektóre spółgłoski aby były słyszane, wymagają pewnego natężenia w wymawianiu, gdyż powstają jakby bez współudziału głosu: są to niejako szmery wywołane tarciem powietrza, przedzierającego się przez zetknięte lub przymknięte narządy mowne.
§ 10. Spółgłoski. Spółgłoski są to szmery, powstające w pewnych miejscach jamy ustnej podczas pędu powietrza i przy zbliżeniu się lub zetknięciu ruchomego narządu mowy z nieruchomym.
Głos (wrażenie słuchowe). Dźwięk (głos, wywołany falowaniem prawidłowem). Szmer (głos wywołany falowaniem nieprawidłowem).
Głosownia. (Nauka o głoskach). Mowa nasza składa się z wyrazów, które dadzą się rozłożyć na poszczególne, najmniejsze cząstki głosowe: dźwięki lub szmery. Cząstki te nazywamy głoskami. [...] Wiązadła głosowe, wprawione w ruch [...] ulegają falowaniu prawidłowemu i wydają dźwięk. Wrażenie zaś słuchowe dźwięku - nazywamy głosem. Falowanie nieprawidłowe wywołuje: szmer, (a nie dźwięk!). Wymawiając kolejno a - s, o , t, usłyszymy przy pierwszej dźwięczny głos, przy drugiej tylko syczący szmer, syk, tak samo do o i t.
Ruch powietrza, będący źródłem głosu, może być prawidłowy lub nieprawidłowy. [...] Liczba drgań poruszającego się powietrza [...] w ruchu nieprawidłowym [...] od sekundy do sekundy się zmienia. Wrażenia słuchowe, odbierane od ruchów prawidłowych, są, oczywiście, inne, niż głosy, powstające w wyniku ruchów nieprawidłowych. [...] Głosy, powodowane ruchami nieprawidłowemi, tworzą szmery [...], wdzierają się do ucha, jako splątany bezład słuchowy. [...] Turkot wozu, jadącego po nierównym bruku, jest szmerem.
Głoski s, t, c... są szmerami.
Tak samo szczelina przy głoskach szczelinowych ma inny charakter, niż przy płynnych r i l. W pierwszym wypadku mamy do czynienia z tak wąską szczeliną, że powietrze, przeciskając się przez nią, wywołuje wrażenie słuchowe wyraźnego szmeru, tarcia, jak przy f, s i t. d. Dlatego też głoski te w terminologji akustycznej noszą nazwę trących (fricativa). Przy płynnych (znowu termin akustyczny!) powietrze przepływa dość swobodnie: tarcia nie słychać, wogóle szmer nieznaczny, natomiast głos gra większą rolę; donośność jest prawie taka, jak w samogłoskach.
Szmer, wrażenie słuchowe, będące wynikiem nieregularnego drgania fal powietrza.