Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

spółgłoska przybierająca

Hasło w cytatach: przybierająca spółgłoska, przybierajęca spółgłoska, społgłoska przybierająca
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)

Cytaty

SPOŁGŁOSKA PRZYBIERAJĄCA.

Do odkrytej dopiero tym sposobem przybierajęcej spółgłoski, dodają się zakończenia w odmianach wyrazów stosownie do twardego lub miękkiego jej brzmienia sidł-a sidł-u, sidł-em w sidl-e i t. d.

Od wyrazów koń, zdanie, nie jednym sposobem formuje się 2gi przypadek liczby mnogiej, koni zdań; chociaż obydwa mają tę samę przybierającą spółgłoskę.

Rzeczowniki formy trzeciéj spółgłoskę przybierającą twardą zakrywają samogłoską o np. berło, (…); spółgłoskę przybierającą miękką osłaniają samogłoską, e np: pole, serce, lub mniéj foremnie końcówką ę np: ramię, cielę.

Przy odmianach istotnika w stanowisku jego własném, wyraz zachowuje się w całości, aż do ostatniéj spółgłoski, którą nazwać wypada spółgłoską przybierającą dlatego, że za nią idzie nowa przybierana do niéj końcówka, skutkująca odmianę potrzebną — przy zachowaniu reszty wyrazu w stanie piérwotnym.

Wyjmują się: młynarz, gospodarz […], tudzież z obcych imion przerobione, np. komisarz, ślusarz, nareszcie te wszystkie, w których by przez zmiękczenie spółgłoski przybierającéj dwie przyciskowe po sobie następowały, np. lekarz, ruśnikarz […].

Każdy odmienny przypadek przybiera jakąś końcówkę, która przyrasta do rzeczownika zakończonego na spółgłoskę […]. Tę spółgłoskę, do któréj końcówka przyrasta, nazywamy przybierającą [...].

Spółgłoska przybierająca jest ważną częścią rzeczownika w odmienianiu, bo: 1. Od jéj dźwięku częstokroć jakość końcówki zależy […]. 2). Spółgłoska przybierająca ulega częstokroć miękczeniu […].

X Przybierająca spółgłoska, gram. = nakrawędna.