Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

osoba gramatyczna

Hasło w cytatach: osoba gramatyczna
Język: polski
Geneza: łac. persona 'osoba'
Dział: Fleksja (współcześnie)
EJO 1999, 414 Definicja współczesna

Osoba. Kategoria gramatyczna o funkcji wskazującej (deiktycznej), jeden z podstawowych środków jęz. aktualizacji wypowiedzenia. Funkcja aktualizacyjna kategorii osoby polega na wskazaniu uczestnika zdarzenia będącego przedmiotem danego zdania poprzez jego identyfikację z jednym z uczestników aktu porozumiewania się językowego.

Cytaty

Rozróżniamy jeszcze, czy się czynność ściąga do téj osoby, która mówi, t. j. do osoby piérwszej (ja idę); czy do osoby, do któréj się mówi t. j. do osoby drugiéj (ty idziesz); czy na koniec do osoby, o któréj się mówi, t. j. do osoby trzeciéj (on, ona, ono idzie).

W pierwotnym bowiem stanie języka każdy zaimek osobisty służył zarazem i za narostek, doczepiający się do tematu czasowników na oznakę, któréj osobie gramatycznéj omawiana czynność się przypisuje, pierwszéj, drugiéj, czy trzeciéj — pojedynczéj czy mnogiéj itd. tak jakby dziś kto mówił: iść-ja, iść-ty, iść-on.