terminów gramatycznych online
parenteza
- O etymologii: Mal/1700
- Słownik, tom VI (P-Prę): Dor/1958–1969
- Traktat II. O częściach dyskursu: Dąb/1759
Parenteza. Fragment tekstu nie wiążący się formalnie z fragmentem poprzednim i następnym, nie zawierający syntaktycznych wykładników powiązania z nimi. Najczęściej występuje wewnątrz zdania i wyodrębnia się z niego syntaktycznie, czasem także semantycznie.
Cytaty
Fráncuzi zawsze (okróm w pytániu i w Parentezie) Miánujący spadek kłádą przed słowęm.
Zawsze sie záimek kładzie przed słowem [...]. w sęnsie jednák pytájącym i w máłych páręntezach ( páręntezą zowią sęns z boku wtrącany, i ták to dwięmá pułmiesiączkámi otaczáją, ják to jest [...] w tym peryodzie ) záimek. álbo imię [...] trzebá położyć tusz zá słowęm. náp. avez vous d'argent? a czy macie pieniądze? ( dit il. ) ón mówi. ( dit Cicéron ) mówi Cyceron.
Druga FORMA nachylona Słów Cierpiących.
Jest na kształt drugiej Polskiej, z tą rożnicą, że w Polskim zażywamy na to słów czyniących trzeciej Osoby z każdego czasu z wielkiej liczby, bez pronominow; ále przecie może się kłaść imie. Francuzi zaś to wyrażają także przez czyniące słowa, i przez trzecią też Osobę z każdego czasu, ále przez małą liczbę, i nie tylko bez pronominow, ale też i bez imion, przekładając tylko partykułę on albo l'on. Chyba w pytaniu albo w małej parentezie, to też tu tę partykułę na zasadzie kładą. A to jest jedno co Impersonel Passif.
Parenteza ż IV, CMs. -ezie jęz. lit. «zdanie wtrącone, nawiasowe, wyjaśniające lub uzupełniające kontekst przez dodanie jakiegoś szczegółu»: Parenteza uzupełnia drugorzędne, ale przecież [...] nieobojętne czytelnikowi szczegóły akcji, o której się opowiada, szczegóły dotyczące osób i rzeczy, o których się mówi. Pam. Lit. 1951, s. 146. // L w zn. «nawias». <gr. parénthesis = wstawienie>.