forma nieoosobowa

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Mał/1879
• Jes/1886
• Kras/1897
• Kr/1917
• ŁośFl/1923
• Łoś II/1925

Pierwsze z tych wszystkich orzeczeń (było, przyjechało, przyjedzie, upłynęło, nie rozumiało) są to formy nieosobowe, wyrażone przez liczbę pojed. i przez rodzaj nijaki. Drugie orzeczenia przeciwnie są osobowymi, w liczbie mnogiej położonymi formami (opowiadali, wystąpiły, wystąpią itd.).

Nawet formy nieosobowe: chciano, mówiono, zabito, nie są czém inném, jak starodawnym przypadkiem I-ym na rodzaj nijaki, od dawnego imiesłowu: chcian, mówion, zabił.

Staropolskie: chwalon, a, o, w czasie przeszłym, miało: chwalono jest, z czego powstała dzisiejsza forma nieosobowa: chwalono.

Podmiot logiczny w 4. przyp. Jeżeli podmiotem jest rzeczownik lub zaimek w połączeniu z liczebnikiem nieoznaczonym (np. kilka, wiele, mało, dosyć, trochę, parę) albo z głównym oznaczonym, poczynając od pięciu, albo z liczebnikiem zbiorowym (dwoje, troje, czworo itd.), albo jeżeli podmiotem jest sam taki liczebnik, to podmiot kładzie się w przyp. 4., a orzeczenie słowne przybiera formę nieosobową (tj. kładzie się w 3. os. l. poj. i w rodz. nij.), orzeczenie zaś przymiotne zgadza się z rzeczownikiem (w 2 przyp.).

§ 1. Każda z części mowy odmiennych tworzy szereg morfologiczny form przypadkowych lub osobowych czyli deklinację lub konjugację. Ze względów praktycznych do konjugacji zaliczamy także formy nieosobowe: bezokolicznik i imiesłowy. Formy przypadkowe lub osobowe a także bezokoliczniki i imiesłowy składają się z tematu i końcówki: temat jest — ściśle biorąc — morfologicznie niezmienny, natomiast zmienia się końcówka.

§ 366. Do konjugacji wchodzą prócz form osobowych także [formy] nieosobowe: bezokolicznik i imiesłowy, pod względem znaczenia jednak imiesłowy mają zasadnicze znaczenie to samo, co przymiotnik lub przysłówek.