terminów gramatycznych online
wykrzyknik część mowy
Wykrzykniki. Wyrazy, które różnią się od wszystkich pozostałych tym, że w zasadzie nie wchodzą w związki syntaktyczne z innymi wyrazami, lecz używane są w funkcji wypowiedzeń, np. Pfe! Hej! Och! [...].
Cytaty
Partes Orationis. Części składające mowę. Nomen, Imie. Pronomen, Zaimek. Verbum, Słowo. Participium, Ucześtnik, albo, Imie-słow: iż ma uczestnictwo z słowem i z Imieniem. Adverbium, Przysłowek. Praepositio, Przedimek. Interiectio, wrzeszcz albo wykrzyknik. Conjunctio, spojnik.
Części mowy nazywają się po polsku i po łacinie, jak następuje:
Iwsza: Wykrzyknik (Interjectio), np. ach! biada! o Boże! o Nieba! Cyt! hopsa! hejda!
A. Wyrazy do pierwszej części mowy należące nazywają się dlatego Wykrzyknikami, ze wymawiając je, pospolicie trochę wykrzykniemy, np. Ach! biada mnie!
B. Oznaczają one uczucia albo radosne, albo bolesne, albo zadziwiające, np. Ach! biada! niestety, o Boże! brawo! i t. d.
C. Wykrzykniki nie mają żadnej odmiany grammatycznej np. wyrazu Ach! nie można ani stopniować, ani przypadkować, ani czasować.
Wyráz oby, jest złożony z wykrzyknika o i aoristu by i co do znaczeniá odpowiadá łacińskiemu utinam […].
[…] Vykrikɳiƙi dlá tego tak nazvane, ze są vłásciɣe odgłosaⴅi dopomágająceⴅi do oddaɳá rozmajityɦ uzuc móɣącego, albo są odgłosem ðɣękóv pɍirodonyɦ. Neƙedy vyrazy vʒęte z jinnyɦ zęsci movy ziɳą posługę vykɍikɳikóv.
Głosy vyraƶające uzucá lub vzruseɳá umysłu i serca, jako téƶ głosy movy luđkéj nasladujące ðɣęƙi pɍirođone, nazváł ks. Kopziɳsƙi vykɍykɳikaⴅi […].
Pyt. A któreż są nie odmiennemi [częściami mowy]?
Odp. Następne: Przyjimki, że najczęściej kładą się przy jimionach, lub odnoszą się do nich.
2re Przysłówki, że przy słowach kładą się zwykle, lub przymiotnikach słowowych.
3cie Spójniki, spajające czyli łączące zdania i okresy, i czasem rozłączające takowe.
4te Wykrzykniki, że się wykrzykuje w strachu nagłym gniewie, radości, lub biedzie nagłej i t. d.
Co do zwyczajnych wykrzykników w użyciu codziennem, to pierwszeństwo mają przed innemi następne wykrzykniki z czasu rozkazującego słów czynnych pochodzące. Jako to chodź prędzej! słuchaj pilnie! czytaj! pisz! [...].
Gdy ci ból dokuczy, wykrzykniesz nieraz: ach! Gdy wołasz na kogo, wykrzykniesz nieraz: hej! Dziwiąc się, wykrzykniesz nieraz: o!
Wyrazów tych albo raczej głosów, używamy tylko przy silniejszych uczuciach, a że je wymawiamy zwykle silniej, jakby wykrzykując, nazwano je przeto wykrzyknikami.
Wykrzykniki (Interjeições).
Są to części mowy, za pomocą których wyrażamy żal, ból, smutek, radość itd. Najwięcej używane są:
ah! (a, ah!), ai! (ach!), olá ! (o, ej, hola!) [...].