terminów gramatycznych online
pierwiastek słowny
- Etymologia (Słoworód): Mał/1863, Mał/1879
- Wstęp obejmujący pogląd na Głosownią i pojęcie Pierwoskładni: Malin/1869
Cytaty
Pierwiastek przeto nie stanowi żadnego słowa osobnego, lecz jest to tylko źródłosłów wyrazów pierwotnych. Wyrazami pierwotnymi są zaś prawie zawsze czasowniki (klasy Iszéj); niekiedy i zaimki, np. kto (kъ-to). Z téj też przyczyny dzielą się pierwiastki na słowne (Verbalwurzeln) i zaimkowe (Pronominalwurzeln).
[...] Tak zwane piérwiástki słówne oznaczają pojęciá, wyobrażeniá, że tak rzekę, piérwotnie zmysłowe, a następnie umysłowe, a co do jich budowy i składu dodać náleży, że aczkolwiek prof. Bopp twierdzi, jiż jedna samogłoska sama może stanowić piérwiástek słówny, i to twierdzenie popiérá tym pojawem, że prawie wszystkie języki jafeckiéj rodziny oznaczają pojęcie chodzeniá samogłoską i, do czegoby jeszcze dodać możná samogłoskę u, którá w słowiańskiéj mowie, litewskim i w łacinie służy jako piérwiástek słówny do oznaczaniá pokrywaniá i odkrywaniá członków, np. ciała ludzkiego [...].
[...] Stáwiám jako zásadę, że żáden piérwiástek tak słówny, jak i zajimkowy obejść się nie może z rodu swego w swym składzie bez spółgłoski, czyli: w skład każdego piérwiástku w jego piérwiástkowej formie musi koniecznie wchodzić jakakolwiek spółgłoska [...].
[...] Z mojego zaś przeglądu piérwiástków słównych wypływá to spostrzeżenie, które stáwiám jako zásadę, że każdy piérwiástek słówny, a ráczéj jiminowo słówny, składać się musi przynájmniéj z jednéj zgłoski, w któréj skłád wchodzi jedna spółgłoska, [...] albo przynájmniéj dwie spółgłoski, [...] a stąd wypływá, że jednozgłoskowość nie jest bynájmniéj, jak sądzi prof. Bopp, koniecznym warunkiem budowy piérwiástków słównych, ale ráczéj dwugłoskowość, którą za nájmniejszą miarę jich objętości przyjąć náleży, nie wchodząc w to, czy ta dwójka wchodzącá w skłád piérwiástku słownego skłádá się z dwu spółgłosek, [...] czyli téż ze spółgłoski i samogłoski [...].
Pierwiastki są albo SŁOWNE albo ZAIMKOWE (Verbal-, Pronominalwurzel). Od pierwiastków słownych urabiamy całą resztę naszych wyrazów, t.j. słowa i imiona.