Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

pierwiastek zaimkowy

Hasło w cytatach: pierwiastki zaimkowe, zaimkowe pierwiastki
Język: polski
Dział: Słowotwórstwo (współcześnie)
  • Etymologia (Słoworód): Mał/1863, Mał/1879
  • Nauka o budowie wyrazów (słowotwórstwo): Szob/1923
  • Tworzenie się i skłanianie zajimków, jako też skłanianie zajimkowe przymiotników: Malin/1869
  • Wstęp obejmujący pogląd na Głosownią i pojęcie Pierwoskładni: Malin/1869

Cytaty

Pierwiastek przeto nie stanowi żadnego słowa osobnego, lecz jest to tylko źródłosłów wyrazów pierwotnych. Wyrazami pierwotnymi są zaś prawie zawsze czasowniki (klasy Iszéj); niekiedy i zaimki, np. kto (kъ-to). Z téj też przyczyny dzielą się pierwiastki na słowne (Verbalwurzeln) i zaimkowe (Pronominalwurzeln).

[...] Stáwiám jako zásadę, że żáden piérwiástek tak słówny, jak i zajimkowy obejść się nie może z rodu swego w swym składzie bez spółgłoski, czyli: w skład każdego piérwiástku w jego piérwiástkowej formie musi koniecznie wchodzić jakakolwiek spółgłoska [...].

[…] Co się zaś tyczy budowy piérwiástków zajimkowych, to nie ulegá żádnéj wątpliwości, że w jich dziedzinie mogą służyć i służą rzeczywiście same spółgłoski za piérwiástki […].

[...] Piérwiástki zajimkowe tym się różnią od jimionowo-słównych, że mogą się składać z jednéj tylko głoski, i to pospolicie ze spółgłoski, kiedy tymczasem piérwiástki jimionowo-słówne [...] składają się pospolicie przynájmniéj z dwu głosek, to jest albo ze spółgłoski i samogłoski [...], albo ze dwu spółgłosek [...].

Pierwiastki są albo SŁOWNE albo ZAIMKOWE (Verbal-, Pronominalwurzel). Od pierwiastków zaimkowych urabiają się same tylko zaimki, przysłówki pierwotne, przyimki i wykrzykniki, w ogóle partykuły.

Zaimkowe pierwiastki i tematy.

§. 344. Zanim przystąpim do przeglądu poszczególnych form deklinacyi zaimków, stawić przed sobą powinniśmy w całej jasności tematy tychże zaimków; żeby zaś to uskutecznić, znać najdokładniéj należy i ich pierwiastki.

Zaimki [...] formalnie są rozpoznawane na podstawie właściwych im rdzeni, czyli t. zw. pierwiastków zaimkowych.