i krótkie głoska

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Kop/1778
• Ant/1788
• SkorM/1828
• Trz/1865
• Malin/1869
• SW/1900-1927
• Nitsch/1923
• Rozw/1923

1. i krótkie, brzmi jak y z Konsoną s, c, np. sinciput: ani się łączy w sylabizowaniu z następującą Wokalą [...].

E. Brzmi jak i krótkié i ściśnioné na końcu wielozgłoskowych przed l, r, t n: p: barrael beczułka baril.

Uwaga, w liczbie mnogiéj Imión i w trzeciéj osobie słów zakończonych na ces, ehes, ses, shes, sses, xes, zes oraz w Imiésłowach zakończonych na ted, ded, dla twardégo zbiegu spółgłosek, e zupełnie zamilczyć się nie może, i dlátego brzmi niby i bardzo krótkié i ściśnioné n:p: faces twarze fesiz, he kisses on całuje hi kissiz, commanded rozkazany kommandid.

1. Prawidło. ऋ ri, ॠ rî. Pierwsze wymawia się jak r, z i krótkiém, tak jednak, iż toż i, zaledwie jest słyszaném, tak jak w Angielskim wyrazie merrily.

Jeszcze w starosłowieńskiém widać zabytki tych piérwotnych przyrostków w tak zwanych półsamogłoskach ъ (u krótkie) ь (i krótkie).

[...] Sanskryt łączy w skłánianiu spójkowym znamię bhis we wszystkich trzech rodzajach za pośrednictwem spójki długiéj ā, w skłánianiu zaś bezspójkowym bezpośrednio s temátem kończącym się albo na samogłoski i krótkie lub długie, u krótkie lub długie, lub na spółgłoskę [...].

P 1. Spółgłoska wargowa twarda, cicha czyli niedźwięczna (mocna) wybuchowa a. doraźna (np. palić, płomień, kupno). W wyrazach przed samogłoskami, powstałemu z prasłowiańskich samogłosek średniojęzykowych, czyli podniebiennych i (i długie), ἴ (i krótkie), ĕ (e długie), e (e krótkie), ę (e nosowe), które w polskim a. pozostały podniebiennemi (i, e, é, ę) a. też przeszły później w nieśredniojęzykowe czyli niepodniebienne (a, o, ó, ą), brzmienie p zmieniło ś. na podniebienne, czyli miękkie p' (np. pić, pieśń, piana, chłopię, pięć). Tę podniebienność (miękkość) p' w środku wyrazu przed samogłoskami wyrażamy w piśmie literą i obok p. [...] W wyrazach przyswojonych z podwójnym p tylko jedno wymawiamy i piszemy. [...]

Zamiana krótkich i (z prasł. i y ę) u w tylne ë [...].

Dla zrozumienia bałt. u i na miejsce słow. ъ ь w starszej warstwie zapożyczeń trzeba pamiętać, że te głoski bałt. są jeszcze dziś, a prawdopodobnie i były od dawna luźne i obniżone. Por. wreszcie k.-sł. przejście krótkich i y u (po pewnych spółgłoskach) w å ä itp. (w nieakcentowanych zgłoskach w ä ě itp.).

Zresztą zaś rozwinęło się jь- zwykłym sposobem: słabe jь̯- przeszło regularnie w utrzymane po poprzedzającej samogłosce (prepozycji, przeczenia itp.), zaś w absolutnym nagłosie zwokalizowało się w i-, oczywiście krótkie.

Zdaje mi się z tego wszystkiego, że dla stp. języka trzeba przyjąć alternację krótkich otwartych i długich wąskich i y, pewną dyftongizację i jakościowe zbliżenie długich i y do dawnego długiego i wąskiego e, zaś pewne obniżenie i zbliżenie do krótkiego, wąskiego e krótkich i y, tylko że ani długie wąskie i y, ani krótkie otwarte i y nie doszły w swym rozwoju do samodzielnej różnej postaci jak w k.-sł.