terminów gramatycznych online
przypadek drugi udziałkowy
Język: polski
Cytaty
Jeżeli mówiąc o rzeczy jakiej chcemy dać do rozumienia, że to co o niéj powiadamy, nie dotyczy jéj całéj, ale tylko pewnéj części tej rzeczy: natenczas kładziemy rzeczownik wyrażający całość w przyp. IIgim; np. napił się wina. W takim razie ten przyp. IIgi nie oznacza tedy całości, (np. wszystko wino na całym świecie), ale tylko jakąś część rzeczy; i nazywa się z łacińska Partitiwem, t. j. niejako przypadkiem IIgim udziałkowym, (genitivus partitivus).
Przypadek drugi udziałkowy jest wtenczas, gdy zapomocą niego oznaczamy część z całości, np. kawałek chleba, tu drugi przypadek rzeczownika chleb oznacza nie cały chleb ani wszystek chleb na całym świecie, lecz cząstkę tego chleba. Drugi przypadek udziałkowy kładzie się po rzeczownikach oznaczających miarę, wagę, ilość, np. funt cukru, garniec wina, korzec żyta, pułk piechoty.
Jeżeli na koniec podmiotem zdania miałaby być tylko pewna część rzeczy, a nie całość: to i w takim razie kładziemy ów logiczny (cząstkowy) podmiot raczéj w IIgim przyp. jako genitiwie partitiwie (udziałkowym), a orzeczenie i tu znowu wypowiadamy nieosobowo.
Jeżeli dać chcemy do rozumienia, że to co o jakiéj rzeczy wypowiadamy, nie dotyczy jéj całéj, ale tylko pewnéj jéj części ściąga: natenczas kładziemy rzeczownik, wyrażający całość, w przyp. IIgim; np. napił się wina. [...] Taki IIgi przyp. nazywa się z łacińska Partitiwem, t. j. niejako przypadkiem IIgim UDZIAŁKOWYM, (genitivus partitivus).