Historical dictionary
of grammatical terms online

czas

Language: polski
EJO 1999, 97 Contemporary definition

Czas. Kategoria gramatyczna czasownika, prymarnie wyrażająca stosunek czasowy momentu zdarzenia, o którym mowa w zdaniu, do chwili mówienia, sekundarnie używana także do wyrażenia modalności.

Quotations

Konjugacya słow jest złożona ze czterech części, to jest sposobow, czásow, osob, i liczby.

Czás znaczy kiedy się rzecz dzieje. Słowá trzy czásy mają, ktore są, teraźniejszy, przeszły, i przyszły.

A. Odmian grammatycznych jest siedm. Nazywają się one i znaczą jak następuje:

1wsza: Stopniowanie; [...].

5ta: Czasowanie; jest odmiana słów dla oznaczenia czasu, kiedy jest czynność jako wykonana, np. pisać, piszę, pisałem , pisałem był, będę pisał.

Wyrazy do dziewiątej części mowy należące odmieniają się, a to czworako:

1) Przez Tryby (Modus), np. czytać, czytam, czytaj, czytałbym.

2) Przez Czasy (Tempora), np. czytam, czytałem, czytałem był, będę czytał.

3) Przez Liczby (Numeros), np. czytam, czytamy [...].

Słowa Bierne w Francuzkim Języku nie znajdują się, lecz zamiast ich czasują Francuzi słowo Être przez wszystkie Tryby i Czasy, dodając wszędzie Imiesłów Bierny tego słowa, które chcą wyrazić Bierne.

Verbum tempora. Słow czasy.

O UŻYCIU CZASÓW

Używanie czasów bywa różne, w miarę potrzeby, i możemy powiedzieć:

w Czasie Teraźniejszym

Chociaż talent jest darem natury, jednak rozwija go nauka, a ciągła wprawa doskonali.

Bardzo skromne i krótkie są opisy i pojęcia o mowie, na przykład italskiej, francuzkiej, lingua, linguadžio, odpowiada naszej mowa gawęda, toż samo po fr. langue i langage, nic tu rażącego nie ma, a przeciwnie u sław. Bezokolicznosć, nijakosć, nijaki gatunek, rodzaj, czas, lub rzecz nijaka, przymioty nijakie, po prostu są to brednie bazgraczów a nie tłómaczów z łacińskiego.

Piąta część mowy. "Słowoczasowniki".

To jest, Prawidła zasadniczo naukowe klasyczne poznania czasów.

Więc mamy ogółowie trzy czasy, a sczegółowie pięć.

Czas Tempus. Orzekając, najlepiéj opuszczać wyraz czas, więc zatem zamiast czas teraźniejszy mówić Teraźniejszy, Teraźniejszość i t. d. [Ter. Przech. Przesz. Przysz. Zaprzesz.].

Принадлежности глаголов, служащия к их изменению, сутъ: наклонение tryb, время czas, видъ postać, число liczba, лицо osoba, родъ rodzaj, причастие imiesłów odmienny, дѣепричастие imiesłów nieodmienny.

Czas (tempus) forma czasownika, wyrażająca stosunek chwili czynności do chwili mówienia lub do chwili innej czynności.