optativus

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Mał/1863
• Mał/1879

§. 741. Życzącym sposobem trybu Idealnego czyli Optatiwem nazywamy ten jego odcień, który z wątpliwością (jako tylko życzenie) wyraża to samo, co bez wątpliwości (jako rozkaz) oddaje tryb Rozkazujący.

Te wiédz, jédz, dadz wytworzyły się z pierwotnych form wiedias, jedias i dadias. To ia w nich było jak sądzę spotęgowaném i, stanowiącém wstawkę i cechę trybu tego (właściwie optatiwu), jak nam to już wiadomo.

OPTATIVUS jako tryb obok Indicatiwu i Imperatiwu w konjugacyi już trzeci.

W niektórych językach był obok Optatiwu jeszcze i Conjunctivus jako tryb mający własny swój zakres, choć z tamtym dość blisko spokrewniony.

Prawdziwy bowiem Imperativus, o którymeśmy w §. 426 wspomnieli, wyszedł odwiecznie z używania tak w słowiańskich, jak i litewskim języku. Jego agendę przejął tu więc optativus (nasze rozkazy i zakazy są zatém właściwie życzeniami); a właściwe optatiwne pojęcia zastąpiliśmy przez konwencyjne wyrażenia, jak np. niech powiem; może powiem; obym powiedział itp. z których ni jedno ni drugie nie jest jednak co do formy optatiwem.

Z przynależnych do kategoryi niniejszéj , oprócz już wymienionych powyżéj form takich, wspomnę tu tylko o przestarzałych t.zw. "conjunctiwach praesens lub też perfecti", które rzeczywiście były Optatiwami II formacyi.

§. 745. Życzącym rodzajem trybu warunkowego czyli Optatiwem nazywamy ten jego odcień, który z wątpliwością (jako tylko życzenie) wyraża to samo, co bez wątpliwości (jako rozkaz) daje tryb Rozkazujący.

§. 835. Terminologia naukowa, w każdym prawie przedmiocie, obficie się posługuje wyrazami obcymi, które w tym ciasnym tylko będąc używane zakresie, właśnie przeto mało się dotąd i w części tylko spolszczyły. Tak np. użyto i w niniejszém dziele wyrazów genitivus, conjunctivus, optativus, diftong, participium, aoristus itd. a w dalszych formach albo skłonnikach „diftongowy, participialny, genitiwu, w optatiwie, z infinitiwem"...