terminów gramatycznych online
przysłówek pochodny
Język: polski
- Część trzecia. Rzecz o słowach: Such/1849
- Etymologia (Słoworód): Kr/1917
- Nauka o słowach i ich odmianach: Łaz/1861
- Nieodmienne części mowy: Lerc/1877
- O Słowie: Malin/1869
- O częściach mowy nieodmiennych: Mał/1863, Mał/1879
- Prawidła samogłoskowe: Malin/1869
- Rozdział IX. O przysłówku: Szt/1854
Cytaty
Pochodne Przysłówki powstały albo z Rzeczowników, albo z Przymiotników.
Przysłówki pochodne czyli niewłaściwe są te, które się z innych części mowy formują, a przeto oprócz przysłówkowego, przyjmują także bardzo często inne nieprzysłówkowe znaczenie, np. grubo, biało, czarno, ciepło, zimno, gorąco i t. d.
Przysłówki pochodne, czyli niewłaściwe, dzielą się według części mowy od których pochodzą, dają się nawet postrzegać w nich niektóre odmiany: rodzajowe, liczbowe, przypadkowe, stopniowe i t. d.
[…] Pierwiastki zaimków, przysłówków i spójników są następujące: […] 5. Pochodne przysłówki za pośrednictwem mo, np. ta-mo=tam, sa-mo=sam.
§. 540. Przysłówki w języka naszym albo się dopiero z postępem czasu stały przysłówkami, bywszy pierwéj czém inném; albo też od samego już początku miały i postać i znaczenie przysłówków. W piérwszym razie nazywają się przysłówkami pochodnymi, w drugim pierwotnymi.
§. 541. Przysłówki pochodne wzięły początek albo z rzeczowników, albo z przymiotników, albo z liczebników, albo z zaimków; niekiedy i ze słów.
[…] W przysłówkach pochodnych od przymiotników i jimiesłowow, kończących swój temát na spółgłoskę twardą […].
[…] Ale i o wszelkich przysłówkach pochodnych to samo powiedziéć możná, a jednakże przeto nie ulegá wątpliwości, że piérwotnie były one formą przymiotnika użytego w 1ym, 4ym albo 7ym przypádku liczby pojedyńczéj rodzaju nijakiego.
Przysłówki pochodne urabiają się albo z rzeczowników, albo z przymiotników, albo wreszcie z liczebników lub zaimków.
Pierwszą stanowią partykuły, które zaraz od samego początku, [...] były przysłówkami. Druga kategorya przeciwnie obejmuje przysłówki, dopiero z czasem wytworzone z wyrazów niegdyś, a często nawet i teraz jeszcze odmiennych [...].
Przysłówki pierwszéj kategoryi nazywamy właściwymi czyli pierwotnymi; te drugie zaś są to przysłówki pochodne i zostają niejako na pograniczu między prawdziwymi partykułami a odmiennymi częściami mowy.
Przysłówki pochodne wzięły swój początek od pewnych postaci rzeczowników, przymiotników, zaimków, oraz słów. Są to więc postaci najczęściej przypadków takich, które wskutek częstego używania w pewnym określonym znaczeniu (przysłówkowym) skostniały, przyjęły znaczenie przysłówka i utrzymały się w języku, chociaż często wyrazy, z których powstały, wyszły z użycia.
Takiemi przysłówkami pochodnemi są naprzykład następujące:
- Przysłówki, powstałe z rzeczowników: codzień, dotychczas, rankiem, nocą, wieczorem, tymczasem, zresztą, powoli, wkońcu, nadzwyczaj,...
- Przysłówki, powstałe z przymiotników, zaimków, liczebników: dawno, prędko, jednakowo, zblizka, nagle, pokryjomu, zawsze, zanim, przedewszystkim, potym, po jednemu.
- Przysłówki, powstałe ze słów: jakbądź, choćby, niechby, bodaj, może; przerażająco, stojąc...