terminów gramatycznych online
simplex
Język: łaciński
- Die Wortforschung [Etymologia] Słowa wykładająca nauka: Gut/1669
- Etymologia: Raph/1698
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- Nomen: Cell/1725
- Ortografia: Jan/1594
- Przypisy do rozdziału I: Kop/1778
- Syntax: Cas/1797
- Słowniczek: Gaert/1927
- Słownik: Mącz/1564 (war. B)
Cytaty
Enotesco, Vide simplex Nosco.
Przy tym, Dz, wiedzieć trzebá, że sie słowá Polskié nájdują, w których, d, osobno wyrzéc sie muśi, á osobno, z, jáko są compositá, odzów go: odżegnaj sie, etć. drugié są simplicia, jáko dzwon, etć.
Po tè czásy bowiém záwsze, ták composita jáko simplicia, dzwon i odzów, etć. jednáko sie pisáły.
Die Gestalt Wyobráżenie [FIGURA]. Ist Zweyerley. I. Die Einfache [Simplex] als Ten der / Ktory welcher. 2. Die Zweyfache oder doppelte [Composita] als Tenże derselbige / Ktorykolwiek Es sey welcher wolle.
[...] osmset 800. dziewięcset 900. werden decliniret wie ihre Simplicia, davon sie herkommen [...].
Die Figura Nominum ist zweyerley: simplex, oder einfach, als Biskup , vvola, brat, dyscypuł &c. Composita oder zusammengesetzt, als Arcybiskup, swavvola, połbrat, kondyscypuł &c.
A te po większej części bywáły Simplicia, Z ktorych jednák niektore czworákie Compositiones cierpią, jáko to widzieć można ná Quidam, Quicunque, Quivis, quilibet, aliquis, Unusquisque, Quisque, Quisquis, Quisquam. Quispiam, Idem; i ná tych ktore pospolicie zowiemy indeclinabilia: jáko to Huiusmodi, Eiusmodi, Cuiusmodi, Huiuscemodi, ktore jednak są prawdziwi Genitivi, i cum Substantivo, jáko Genitivi rei diversae construowáne bywáją.
Wyraz skłádający się z kilku, zowie się złożonym (composita vox), przeciwny mu, zowiemy niezłożonym, (simplex).
Betreffend nun die Futura Periphrastica dieser Formen, sie werden diese [...] wenn diese Verba noch Simplicia sind, von der abstracten Form gemacht. Z.E. Będę chodził (ić) ja nicht będę iźsłź, das wäre ein häßlicher Schnitzer.
Odziedziczone z epoki przedpolskiej postaci st. języka obinąć ‘owinąć’, obłaszcze ‘zwłaszcza’, obiesić.... utrzymują się w dzisiejszym języku kulturalnym tylko wyjątkowo, jeżeli związek etymologiczny czyli poczucie złożenia zanikło, jak w obalić obarzanek obłok obiecać obora. Zresztą zaś nastąpiło odnowienie pod wpływem simplex: obwiesić obwinąć lub owinąć obwołać....
Simplicia, p. wyrazy III.
III. Wyrazy ze względu na budowę słowotwórczą: A. ★proste(simplicia), t. j. składające się z jednego rdzenia: 1) ★nierozwinięte lub ★rdzenne t. j. bez przyrostków, np. lew, czas. 2) ★rozwinięte t. j. z przyrostkami np. lwi-ątko, czas-owy.