terminów gramatycznych online
zgłoska zamknięta
Język: polski
- Dialekty języka polskiego: Nitsch/1923
- Głosownia: Kr/1897, PolTerm/1921, Król/1922, Kon/1920
- Głosownia (Fonetyka): Kr/1917
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- IV. Rozwój polskiej terminologii gramatycznej po Kopczyńskim: Kor/1961
- Nauka o głosce: Kl/1939
- Nauka o głoskach: Szob/1923
- Pisownia: Król/1907
- Słowniczek: Gaert/1927
Cytaty
Zgłoski, kończące się na samogłoskę, nazywamy otwartemi (ta pra-ca, gło-wę...), zakończone na spółgłoskę - zamkniętemi (tych, prac, głów...).
Niestale w zgłoskach zamkniętych ó, w zgłoskach otwartych zaś utrzymuje się o: barłóg, -ogu [...].
Zgłoski kończące się na samogłoskę nazywamy otwartemi (ta pra-ca, gło-wa); zakończone zaś na spółgłoskę są zamknięte (tych prac, głów).
W wyrazach chle-ba, śnie-gu samogłoska e w zgłoskach otwartych pozostała bez zmiany; w wyrazach zaś chléb, śniég, koléj samogłoska é w zgłosce zamkniętej uległa zmianie, zbliżając się do i lub y (podobnie w wyrazach: żołniérz, żérdź, dobréj, naszéj itp.). W mowie ludzi wykształconych e pochylone wyszło z użycia i nie różni się od e otwartego; dla tego też piszemy e otwarte w wyrazach takich jak: chleb, śnieg itp.
Samogłoska o pochyla się zwykle i wymawia się jako ó, jeżeli znajduje się w zgłosce wyrazu, zakończonej na spółgłoskę (zgłoska zamknięta), i jeżeli w tym razie stoi przed spółgłoskami ł, l, r, rz, j albo przed jakąś spółgłoską słabą.
Zgłoska. Zgłoski otwarte i zamknięte.
Zgłoski pra-ca, gło-wa mają na końcu samogłoskę, są zatem otwarte. Zgłoski: prac, głów, mają na końcu spółgłoskę, są więc zamknięte.
Zgłoski [...] które się kończą spółgłoską, - zgłoskami zamkniętemi.
Og.-pol. ė naogół tego samego jest pochodzenia, co w języku literackim: powstało z prasł. e ě w zgłoskach zamkniętych dźwięczną, ze ściągnięć, w zależności od dawnego akcentu, z yr ir, dialektycznie też z y i przed ł l, o czem w § 5 I 2.
Inny taki ślad to zachowanie [samogłoski] długiej (akutowej) w zgłosce zamkniętej poprzyciskowej (p. § 16, f); a także wogóle rozwój iloczasu stoi w najściślejszym związku z akcentem, tak że polszczyzna wraz z archaicznemi swemi na punkcie iloczasu i akcentu narzeczami kaszubsko-słowińskiemi przybywa jako ważne świadectwo do innych słowiańskich.
Utrzymanie długości w zgłoskach poprzyciskowych, to jest (ze względu na e) nie w wygłosie, nie przedstawia się jasno. W lechickiem jak i indziej występuje długa w zgłosce zamkniętej, przyczem drugi składnik połączeń dyftongicznych ę or itd. liczy się za spółgłoskę. Warunki jednak nie przedstawiają się całkiem jasno, dotychczasowe ujęcia nie zadowalają.
I. Części wyrazów: A.Głosowe: głoska, ★zgłoska (sylaba): ★zamknięta (spółgłoską), np. kot-(ka) lub ★otwarta, np. ko-ta; ★nagłos (początek), ★śródgłos (środek), ★wygłos (koniec) wyrazu. B. Słowotwórcze:...
Zamknięta zgłoska, p. wyrazy I.
Zgłoska zakończona spółgłoską, np. pod, mar-ka, la-sek, koł-der-ka, pier-nik nazywa się zamkniętą.
Językoznawcy polscy na zjeździe w roku 1921 uchwalili zrąb terminologii gramatycznej stanowiący pierwszy wyraz jej unifikacji od czasów Kopczyńskiego [...].
Terminologia. Głosownia: [...], oboczność, głoska podstawowa, oboczna, zmiana głoskowa żywa, historyczna; wzdłużenie, stwardnienie, zmiękczenie, przestawka, upodobnienie wsteczne, postępowe, zgłoska otwarta, zamknięta [...].