terminów gramatycznych online
mowa język
Cytaty
MOWA 'mówienie; przemowa; język, narzecze' [...] mowa rozmaitych ludzi linguagium R r8 (mp).
RZECZ (łącznie ok. 170 razy) np.: – 1) ‘mowa, mówienie, język, słowa’ rzecz, mowa idioma dr proprietas loquendi in qualibet lingua, quot lingue tot sunt idiomata, sermonis proprietas S 71; Mowa, Rzecz idioma {linguagium} R p3v [...].
Przełożenie co jest? Część mowy ktora przełożona inszym częściam w mowie známionowánie ich ábo wypełnia/ábo przemienia/ ábo umniejsza.
PRaepositio quid est? Pars orationis quae praeposita aliis partibus in oratione significationem earum aut complet, aut mutat, aut minuit.
0 Mowie, czyli Języku, ktorego pomienione Narody używały.
Sarmatow albowiem Matki Amazonki, Serki, czyli Saracenki, lub Arabki, [...] dobrze umiały umiarkowanie, skład Imion, złączanie słow, w swojej mowie.
Przeto, i Żony Skitow, iako umiały dobrze sztukę Rycerską [...] tak i dobre ustawy mowy kształtniejszej umieć musiały: a tej w[i]adomości, do nauczenia się po Skityjsku, pożytecznie zażywały.
[...] pismo jest martwym naszych myśli obrazem, i można go czasem poprawić: mowa zaś jest zwierciadłem żywym, i przytomnym, ktorej ledwie kto (i to bardzo trudno) poprawić może.
Opisując jednak wieśniaka Polskiego, możeż ich śmiało użyć, stosując się do ich mowy: gdyż u prostoty tamecznej pełno jest słòw takich.
[…] Mowa jest wyjawianie myśli za pomocą rozmaitych głosów, niby kolorów, dobieranych na malowanie wszelkich działań umysłu naszego. Zowiemy ją téż językiem, od jednego z narzędzi mownych, mocą których głosy różne urabiać jesteśmy zdolni […].
[…] Mowa jest trojaka: migowa, ustna i pisana […].
Głosek wszystkich, jak brzmień prostych w naszéj mowie jest sześćdziesiąt sześć.
Mowa służy do wytłumaczenia myśli człowieka. Jeżeli więc on pojmuje co jasno; powinien i drugim téj myśli z jasnością udzielić, co nawet jest powinnością z wyższych towarzyskości i obyczajowości względów wypływającą.
Słowo, Verbum, ktore dopełnia sensu w mowie, wyrażając jaką akcyą lub stan, w którym rzecz zostaje, np. piszę, siedzę.
Prawda, że to samo abecadło przyjęliśmy; ale nie wyrzekliśmy się tego, co więcej mamy od łacinników w mowie wrodzonej i starszej od abecadła łacińskiego, nim ono do nas doszło, już mowa ustna prastarych Sławian Mazow czyli Mazurów była bogatszą o wiele od łacińskiej i od innych. Są nato liczne dowody, naprzód z porównania żywej wymowy a później z pism.
[Franciszek Zagórowski] Każda mowa ma swoje odrębną budowę; inny też w niej i odrębny porządek głosek w abecadle być powinien, przeto na innej, daleko rozsądniejszej i stałej podstawie winniśmy wyszukać i utrwalić porządek głosek w abecadle polskiem.
Powiada [Franciszek Zagórowski] w te słowa: „Vyraz gramatika jest obcy, niemający żadnego znaczenia w języku polskim, czas vięc abyśmy tej nazvy zaniehali, a v jej miejsce przyjęli vyraz narodovy, czysto polski, móvnia, pochodzący od mova, skoro ortografią nazywamy pisownia, możemy gramatikę nazvać Movnia; bo jak piervsza jest nauką bezbłędnego pisania, tak druga oznacza "naukę dobrego móvienia".
Prawidło nawiasówek dla wyrazów cudzoziemskich. Utarte wyrazy polskie, i mniej utarte a potrzebne w naukach i dziełach polskich [...] mają pierwszeństwo przed obcemi, jako to: "Dzieje narodu polskiego" (łac. Hist. nat. pol.). Krócej jeszcze lepiej: "Dzieje Polski". (Historia polonica). [...] Na (logos (mowa), Filologus). Miłośnik mowy, (Filologia) dosłownie Miłośnictwo mowy lub zamiłowanie się w niej znaczy. Mamy właściwiej po polsku: "Mowoznawca, Mowoznawstwo". Mowopisarz (logographos) Mowopisownia i t. d. Głos (gr. fonē). Głoskozbior (gr. lat. fonetica). Głoskozbiorowy (fonetikos). Fonetyczny potwór. "Głosomównia" (Fonologia).
Głosownia. (Nauka o głoskach). Mowa nasza składa się z wyrazów, które dadzą się rozłożyć na poszczególne, najmniejsze cząstki głosowe: dźwięki lub szmery. Cząstki te nazywamy głoskami.