terminów gramatycznych online
participium
Język: polski, łaciński
Cytaty
Pour ce qui est des Participes en ans, et en ens, en tus, et en dus, comme aussi en rus; amans, amantis, docens, docentis, amatus, amata, amatum, amandus, amanda, amandum, amaturus, amatura, amaturum, et les autres semblables, on voit bien qu'ils sont de veritables nomes adjectifs; quoique les Participes en ans, et en ens soient quelquefois des noms substantifs.
[...]
Co zaś do Partycipiow na ans i na sus, na tus, i dus, jako też na rus kończących się, jako to amans, amantis, docens, docentis, amatus, amata, amatum, amandus, amanda, amandum, amaturus, amatura, amaturum, i innych podobnych, jawna rzecz jest, iż są prawdziwe nomina adiectiva, chociaż participia na ans, i ens czasem bywają nomina substantiva. Ale jaśniej się to da poznać, gdy mowić będziemy o kazusach w osobności.
Najbliżej odpowiadają te imiesłowy łacińskiemu participium na ndus (widomy — videndus, gui videri potest), t. j. wyrażają możność albo też nieustająca exystencyą jakiej czynności; np. widomy tém się różni od widziany, że widomy jest do widzenia zawsze, a widziany jest lub był widziany rzeczywiście tylko w pewnej chwili oznaczonej.
§. 427. Nazywamy imiesłowami czyli participiami takie formy konjugacyjne, które zarówno są słowami i imionami, które więc „partycypują" w naturze tych obydwóch części mowy: czasują się jak czasownik, a rodzajują i przypadkują, jak przymiotnik albo rzeczownik.
Obecnie nazywamy wprawdzie ten imiesłów bity, kuty, dźwignięty, a tak samo i dany, gnany, dźwigniony imiesłowem czasu przeszłego: dała do tego powód jednakże ta tylko dopiero okoliczność, że się później (przy pomocy już wstawki) znalazł sposób na utworzenie odrębnych i stanowczych imiesłowów teraźniejszo-czasowych i takichże futuralnych, w skutek czego ipso facto przysądzona tamtym participiom została ta ich dzisiejsza ciaśniéj określona agenda).
Były to wprawdzie imiesłowy czasu przeszłego, ale z czynnością trwającą, powtarzaną, przestrzenną, słowem niedokonaną: niejako zatém participia imperfecti. Spojone ze słowem jeśm albo śm takie participium, np. padał jeśm albo padałeśm.
§. 835. Terminologia naukowa, w każdym prawie przedmiocie, obficie się posługuje wyrazami obcymi, które w tym ciasnym tylko będąc używane zakresie, właśnie przeto mało się dotąd i w części tylko spolszczyły. Tak np. użyto i w niniejszém dziele wyrazów genitivus, conjunctivus, optativus, diftong, participium, aoristus itd. a w dalszych formach albo skłonnikach „diftongowy, participialny, genitiwu, w optatiwie, z infinitiwem"...