terminów gramatycznych online
participium
imiesłów
Cytaty
Participium – uczesnik.
UCZĘŚNIK [...] – 2) gram. uczęśnik participium RN (k. tyt.); uczęśnik, ktore część bierze od nomen i część od verbum (sv. participium) R y6 (mg); dwa uczęśnicy duo participia R y6 (mh; av. participium).
Participium quid est? Pars orationis partem capiens nominis, partemque verbi. Recipit enim a nomine genera et casus, a verbo tempora et significationes, ab utroque numerum et figuram.
Participium, uczęstnik.
Participia cum adiectivis sint similia, quicquid ad eorum cognitionem erit neccessarium, inde peti poterit, loquor autem de genere, declinatione, casibus, numeris etc.Temporis autem cognitio huius loci est propria.
Quid est Participium? Est nomen verbale significans tempus, [id est, Inflectitur ut nomen, sed praeterea tempus significat, Ut Verbum. Hoc est, Participium ma pod sobą te słowá, ktore deklinują się jako nomina, á pochodzą à Verbo, i záwsze czás pewny znáczą].
Części mowy wiele są? Ośm. Ktore? Imię, Namiástek, Słowo, Przysłowie, Uczesnik, Złączenie, Przekłádánie, Wdánie.
PArtes orationis quot sunt? Octo. Quae? Nomen, Pronomen, Verbum, Adverbium, Participium, Coniunctio, Praepositio, Interiectio.
Participia in NS & DVS variè explicantur. sub Stoiąc. Stánąwszy. [...]
Participium. Uczéstnictwo. Est quoque pars orationis apud Grammaticos nota in scholis. μετοχή [metochḗ].
Participia moventur et declinantur ut nomina adiectiva.
PArtes orationis quot sunt? Octo. Quae? Nomen, Pronomen, Verbum, Adverbium: Participium, Conjunctio, Praepositio, Interiectio.
Części mowy wiele są? Ośm. Ktore? Imie/ Namiestnik/ Słowo/ Przysłowie: Uczestnik/ Złącz[á]nie / Przekłádánie / Wdánie.
PArticipium quid est? Pars orationis partem capiens nominis,partemque verbi: Recipit enim à nomine genera et casus, à verbo autem tempora et significationes, ab utroq́ue numerum et figuram.
Uczestnik co jest? Część mowy cząstkę biorąc imienia/ cząstkę też słowá: Bierze bowiem od imienia rodzáje y spadki/ od słowá lepak czásy i známionowánie/ od obydwu licz[bę] i wyobráżenie.
Participia to jest uczęstnictwá ż pomocnym słowem Sono przemieniáją sie jáko przydatne Imioná, ták, w rodzaju, jáko i w liczbie [...].
INFINITIVUS Praesens. [...] Participium Havendo jo, tu, lui, sentito Słyszawszy, ja, ty, on [...].
Part: andato, a poszedł, szłá.
Expositis, quae ad literarum affectiones pertinere videbantur, ad dictiones ipsas seu partes Orationis progredimur. Sunt autem ut apud Latinos, ita apud Polonos, octo: Nomen, Pronomen, Verbum, Participium, Praepositio, , Adverbium, Interiectio, Coniunctio.
O Częściách Dyszkursu. [...]
Wszystek dyszkurs jest komponowány z dziewiąci części, ktore są.
Articulus, Nomen, Pronomen, Verbum, Participium, Adverbium, Praepositio, Conjunctio, Interjectio.
Artykuł, Imię, Namięstnistwo, Słowo, Uczestnictwo, Przysłowie, Prepozycya, lub Przekładánie, Konjunkcya, lub Złączánie, Interjekcya, lub Wtrącenie.
[l'Article], Le Nom, le Pronom, le Verbe, le Participe, l'Adverbe, la Préposition, la Conjonction, l'Interjection.
Participia lub uczestnictwá ták nazwáne są, że lubo są części słow, jednák particypują naturze i jákości imion przydátnych.
Uczęstnictwá lub Participia ták są nazwáne, dla tego że máją część z słowámi i z Imionami przydátnemi, to jest, że pochodzą od słow, á máją tęż signifikácyą; co przydátne Imiona; v. g. Aimant. kochájąc. aimé, aimée. ukochány, ukochána.
Słowá, łácińskiego Języká (Partes Orationis) są Ośmiorákiego rodzáju: Nomen, Pronomen, Verbum, Participium, Adverbium, Praepositio, Coniunctio, Interiectio.
Podział Grammatyki i Mowy. [...] P. Wiele jest rodzajow słow ktorych zażywamy w mowieniu? O. Ośm, ktore nazywamy częściami mowy. P. Ktore są te ośm części mowy? O. Imie czyli Nomen, Zaimek Pronomen, Słowo Verbum, Uczestnictwo Participium, Przekładanie Praepositio, Przysłowie Adverbium, Złączanie Conjunctio, i Wrzucenie Interjectio. Z ktorych pierwsze cztery albo się deklinują, albo koniugują.
(*) Nie sądzę tu być rzeczą potrzebną Poczynających dowcipy rożnicę między Nomen, Pronomen i Participium mieszać bardziej niżeli objaśniać; dosyć się to w przyzwoitym czasie wykona, kiedy Uczeń pojąwszy dobrze Nomen przyjdzie do dalszych części mowy. Wszakże niektórzy Grammatycy wszystkie te trzy części mowy pod jednym Imieniem zawierają, dzieląc całą mowę tylko na Imie i Słowo.
Gerundia i Participia czyli Uczestnictwa są to przydatki werbow jako od nich pochodzące.
[..] gdy przyjdziemy do tej części mowy, ktora się nazywa Participium.
P. Co jest Uczestnictwo albo Participium? O. Jest słowo pochodzące od Verbum, trzy razy jak Adjectivum przez trzy rodzaje w naszym języku mowiące się i przez spadki staczające się, jako: stojący, ca [...] malowanego, malowanej. P. Dlaczego ta Część mowy nazywa się Uczestnictwem czyli Participium.
P. Ktore Gerundia i Participia Rodzącym cieszą się spadkiem?
Du verbe actif amo (ce qu'on doit entendre des autres verbes de la même conjugaison) on en forme le nom adiectif amans amantis, celui, qui aime, qui est quelquefois un substantif amant; comme aussi un'autre adiectif amaturus, amatura, amaturum, qui aimera, ou qui doit aimer, qu'on emploie à l'infinitif futur. On appelle ces deux noms participes, parce qu'ils prennent une partie du verbe, et ils sont de veritables nomes, et on les nomme Participes en ans et en rus à cause de leur terminaison.
[...]
A verbo activo Amo kocham, amas (co się ma rozumieć o innych słowach tejże koniugacji,) uformowano nomen adiectivum Amans, amantis, ktore jest czasem substantivum, jako też i inne adiectivum, amaturus, ktory ma kochać, amatura, amaturum, ktorego zażywają in futuro modi infinitivi. Te dwa nomina nazywają participia, ponieważ partycypują od verbum, i są prawdziwie nomina; nazywają je participia na ans, i na rus, z przyczyny takiej ich terminacji.
Nous avons dit vers la fin de la Conjugaison du verbe Amo, que les participes, les supins, et les Gérondifs sont de simples noms adjectifs, et substantifs tirés des verbes.
[...]
Mowiliśmy przy końcu koniugacji słowa Amo, że Participia, supina i gerundia są nomina substantiva i adiectiva pochodzące od werbów.
Mowa dzieli się na ośm części. I. Imie, po Łacinie Nomen, jest nazwisko jakiej rzeczy, np: Niebo. II. Zaimek, Pronomen [...] III. Słowo, Verbum [...] IV. Uczestnictwo, Participium, ktore pochodzi od Verbum, á deklinuje się jak Nomen, przeto jest uczestnikiem tych oboch części mowy, jako czytający, czytany od słowa czytam.[...] V. Przysłowie, Adverbium [...] VI. Łączenie, Conjunctio [...] VII. Przekładanie, Praepositio [...] VIII. Interiekcya, Interjectio[...].
Rożność między Nomen, Pronomen i Participium dosyć w przyzwoitym czasie pokaże się [...] Wszakże niektórzy Językow Mistrzowie wszystkie trzy części pod jednym Imieniem zawierają, dzieląc całą mowę tylko na Imie i Słowo.
Wszystkie Rossyjskie rzeczenia dzielą się na ośm części, i do nich się odnoszą, które są: Imie (Nomen), Zaimek (Pronomen), Słowo (Verbum), Uczesnictwo (Participium), Przysłowie (Adverbium), Przekładanie (Praepositio), Łączenie (Coniunctio), Międzymiot (Interiectio).
Partes Orationis. Części składające mowę. Nomen, Imie. Pronomen, Zaimek. Verbum, Słowo. Participium, Ucześtnik, albo, Imie-słow: iż ma uczestnictwo z słowem i z Imieniem. Adverbium, Przysłowek. Praepositio, Przedimek. Interiectio, wrzeszcz albo wykrzyknik. Conjunctio, spojnik.
Participium quid est? Uczęstnik co jest? Pars orationis declinabilis, Część mowy staczająca się, Accidentia Nominis et Verbi habens, [p]rzypadki Imienia i słowa mająca, út scri[b]ens, jako piszący, orans, modlący się.
Części mowy nazywają się po polsku i po łacinie, jak następuje:
Iwsza: Wykrzyknik (Interjectio), np. ach! [...]
Xta: Imiesłów (Participium), np. pisany, czytany, piszący, czytający i t. d.
O Imiesłowach (Participia). [...]
A. Wyrazy do 10tej części mowy należące dlatego nazywają się Imiesłowy, że oznaczają Imiona od słów pochodzące, np. czytany, czytający, pochodzą od słowa czytać.
Imiesłów, participium.
Participium. Imiesłow.
§. 247. Oprócz przymiotników jest jeszcze inna część mowy, pochodzącą od słowa, która się znaczeniem swojém wielce zbliża do przymiotnika, wyraża bowiem także przymiot osoby lub rzeczy; np. kochający, a, e, kochany, a, e [...]. Nazywamy takie wyrazy imiesłowami (participia).
[…] Starzy gramatycy łacińscy zaliczają jimiesłowy (participia) do tak zwanych części mowy (partes orationis), co, z dzisiejszego stanowiska umiejętności językowéj rzecz biorąc, nie zgadza się s prawdą […].
Następnie spotykamy w konjugacyi formy, w których się słowo okazuje w postaci przymiotnika, zachowując zresztą i tu swoję czasownikową naturę, np. piszący, pisany, spisawszy. Formy takowe nazywamy IMIESŁOWAMI (participia).
Andraszek Edm. Kdz [Edmund] powiada. "Przy takiej obfitości języka polskiego, a niedostatku łacińskiego, udano się do jimiesłowów, które gdy nie mają przy sobie przypadku drugiego, kładą się w rodzaju nijakim, jak rzeczowniki i nabywają się jimiesłowami osobliwemi (gerundia); gdy zaś mają przy sobie przypadek drugi, są jimiesłowami zwyczajnemi (participia)".
x) o ile chrześcijanin nie kontynuuje właściwie postaci chrześćjanin. Por. z drugiej strony stp. imię Krszczon, które także = Christian(us); co prawda, to mogło nastąpić spłynięcie z partic., krszczony = dziś chrzczony.
II. Formy słowotwórcze: 1. ★bezokolicznik (infinitivus); 2. ★imiesłów (participium): ★przymiotnikowy i ★przysłówkowy; ★współczesny i ★uprzedni.
Participium, p. czasowniki II 2.