terminów gramatycznych online
część mowy
Geneza: łac. pars orationis
Części mowy. Klasy funkcjonalne leksemów dające się wyodrębnić w zasobie słownikowym języka na podstawie określonego dla każdej z tych klas swoistego zespołu cech gramatycznych właściwych leksemom należącym do danej klasy funkcjonalnej.
Cytaty
Przez termin rozumięm káżdą dikcją. Polacy to pospolicie zowią słowęm; jednák ja raczej muszę záżyć imięnia terminu niż słowá, gdyż tu słowo będzie miáło osobliwé znáczęnié, bedąc jedną częścią między inszymi mowę postánáwiájącymi. Termin záś jest imię pospolité, wszytkim częścióm mowy ták służącé, że się káżda może názwáć terminęm.
IMię jest termin álbo część mowy, znáczący rzecz jáką bez determinácjej czásu, náp. Bóg, Stworzyciel, Aniół, Człowiek, Niebo.
Dwoje znaczenia, lub więcej, słowa mające (eaquivoca) ażeby słuchającego nie łudziły, a do inszej myśli (procz tej, ktorą ma mowiący) nie przeciągały; potrzeba wesprzeć przydatnemi, albo tak złączyć z inszemi częściam[i] mowy, żeby słuchający mogł dobrze zrozumieć mowiącego.
P. Wiele jest we francuskim takowych Części Mowy? O. Dziewięć: Imie le Nom; Artykuł l'Article; Zaimek le Pronom; Czynosłowo le Verbe, Uczestnistwo le Participe, Przysłowek l'Adverbe, Przekładka la Préposition, Złączka la Conjonction, Zawołanie l'Interjection.
Partes orationis quot sunt? części mowy wiele jest? octo ośm; quae? ktore Nomen, imię, pronomen, nazwisko, verbum, słowo, Participium, uczestnik, adverbium, przysłowie, conjunctio, złączenie, praepositio, przekładanie, interjectio, wdanie.
I. Co do wielkich głosek;
Piszą się one: 1) Na początku każdego pisma. 2) Na początku periodów. 3) Na początku każdego wiersza poetycznego [...]. 6) W częściach mowy, np. Rzeczownik, Przymiotnik i t. d.
Dla porządku i lepszego zrozumienia się, dzielemy wyrazy na rozmaite gatunki, albo klassy, które częściami mowy nazywamy.
Z tych wszystkich części mowy wykrzyknik, przyimek i spojnik nazywają się w naszym języku nieodmiennemi, reszta zaś odmiennemi, ponieważ stosownie do względów myśli końcowym odmianom podlegają.
§ 47. Części mowy. Mowa nasza składa się z wyrazów, dla tego wyrazy nazywają się częściami mowy. Jedne z tych wyrazów w mowie pozostają bez zmiany, w jednej stałej postaci (np. do, pomiędzy, nigdy, iż, ani, i t. d.) i te nazywamy częściami mowy nieodmiennemi; inne zaś pojawiają się w postaci coraz to innej zależnie od ich stosunku i związku z innemi wyrazami [...] (np. dom, domowi, w domu, domem; świat, na świecie; wielki, wielkiego, wielkich; poznaję, poznawał, poznany, poznaj i t. p.) i te otrzymały nazwę części mowy odmiennych.
W VI. p. 1. m. tych części mowy: dobrymi dziełami, polami, kochającymi dziećmi itd. (Zresztą niżej przy ymi).
Język portugalski ma dziesięć [sic!] części mowy, i to: rzeczownik (substantivo), przymiotnik (adjectivo), zaimek (pronone), czasownik (verbo), przysłówek (adverbio), przyimek (preposição), spójnik (conjuncção), wykrzyknik (interjeição).
Przy pomocy wyrazów nazywa człowiek najrozmaitsze zjawiska świata otaczającego i swojego życia wewnętrznego. Są tam różne przedmioty, znamienne właściwościami, wykonujace czynności, pozostające względem siebie w różnych stosunkach. Ze względu na to, co dany wyraz nazywa i w jaki sposób tę treść znaczeniową wyraża, dokonuje gramatyka podziału wszystkich wyrazów na tzw. części mowy.