terminów gramatycznych online
rodzaj czynności dokonany
Język: polski
Cytaty
Rodzaj czynności dokonany i niedokonany; rodzaj jednokrotny i wielokrotny.
Rodzaje czynności: Rodzaj niedokonany: pisałem, brał, dokonany: napisałem, wziął. Rodzaj jednokrotny: pisałem, wielokrotny: pisywałem.
Zakres trwania czynności może być wyczerpany całkowicie lub niewyczerpany. W pierwszym wypadku mamy rodzaj dokonany, nap. skryć się, stracić, zmieścić, zbudzić, zniszczyć, zgodzić..., w wypadku drugim występuje rodzaj niedokonany, nap. kryć się, tracić, mieścić, budzić, niszczyć, godzić...
Nie możemy się tu bliżej zastanawiać nad systemem prof. Szobera, może jednak nie będzie bez korzyści przedstawić jego całość, tem bardziej, że w „Gramatyce" jest on omówiony w całości, ale niema tam tablicy, któraby zestawiła i unaoczniła poglądowo wszystkie jego szczegóły [...]. Tę tablicę właśnie tu podajemy:
A. Zakres trwania rodzaj 1. niedokonany 2. dokonany
Co więcej i różnica ich znaczenia wcześnie się zatarła: w Fl. aoryst mołwich 119, 6 jest tłumaczeniem łac. loquebar, i tak samo imprf. mołwiach 121, 8, odpowiada łacińskiemu loquebar; jeżeli przeto w Kśw. pospieszychą się ma znaczenie czasu przeszłego dokonanego, pochodzi to stąd, że czasownik pospieszyć się oznacza dokonany rodzaj czynności.
Czasowniki (verbum, słowo), wyrazy oznaczające czynności lub stany: Z uwagi na znaczenie odróżniamy: I. ★Rodzaj (postać, sposób) czynności: A. z punktu widzenia jej zakresu (aspekt): 1. ★dokonany, perfektywny, np. zrobić; 2. ★niedokonany, imperfektywny, np. robić.
Niedokonany jęz. «oznaczający czynność nie skończoną, nie wykonaną»: [...] Zakres trwania czynności może być wyczerpany całkowicie lub niewyczerpany. W pierwszym wypadku mamy rodzaj dokonany, np. skryć się, stracić [...] w wypadku drugim występuje rodzaj niedokonany, np. kryć się, tracić. SZOBER Gram. 140. // SWil.
Z chwilą uzyskania niepodległości i organizowania na nowo szkolnictwa polskiego przystępując do nauczania języka ojczystego językoznawcy polscy na zjeździe w roku 1921 uchwalili zrąb terminologii gramatycznej [...].
Słowotwórstwo [...]; osnowa, temat (nie)zmienny; końcówka, przyrostek fleksyjny; wrostek, stopniowanie (bez)względne, proste, opisowe, rodzaj (nie)dokonany, jednokrotny, wielokrotny.