język gminny

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Prz/1816
• Łaz/1861
• SW/1900-1927

Przemilcza się Liczba Dwojgowa (Numerus Dualis) nieznana inszym Narodom sąsiedzkim i przysąsiedzkim, okrom Słowianom [...] my zaś, choć nam ta stała się dziś nadpotrzebną, mamy jej niezatarte ślady w Pismach Staropolskich [...] np. w przysłowiach: mądrej głowie dość dwie słowie, dwie Niewieście, jarmark w mieście, zamiast: dwa słowa, dwie Niewiasty, i w gminnym Języku w słowach: idźma lub idźwa, idźta, zamiast: idźmy my dwaj, idźmy my dwie, idźcie wy dwaj, idźcie wy dwie. Z tej całej dwojgowości został się jeszcze dziś w naszym Języku zwyczaj wyrażania dwu parzystych zmysłów przez: oczu i uszu, oczyma i uszyma, ktore w mnogości wyrażamy przez oczow, uszow, oczami i uszami.

Przemilcza się Liczba Dwojgowa (Numerus Dualis) nieznana inszym Narodom sąsiedzkim i przysąsiedzkim, okrom Słowianom [...] my zaś, choć nam ta stała się dziś nadpotrzebną, mamy jej niezatarte ślady w Pismach Staropolskich [...] np. w przysłowiach: mądrej głowie dość dwie słowie, dwie Niewieście, jarmark w mieście, zamiast: dwa słowa, dwie Niewiasty, i w gminnym Języku w słowach: idźma lub idźwa, idźta, zamiast: idźmy my dwaj, idźmy my dwie, idźcie wy dwaj, idźcie wy dwie. Z tej całej dwojgowości został się jeszcze dziś w naszym Języku zwyczaj wyrażania dwu parzystych zmysłów przez: oczu i uszu, oczyma i uszyma, ktore w mnogości wyrażamy przez oczow, uszow, oczami i uszami.

Język ludu prostego czyli język gminny różni się od książkowego: 1. Grubém i nieczystym wymawianiem […] 2. Język gminny różni się od książkowego przyciskiem padającym na inną zgłoskę, niż w mowie ukształconéj […] 3. Ubóstwem słów […] 4. Zastarzałemi odmianami słów [...] 5. Różni się język gminny od książkowego słowami i wyrażeniami, tylko w niektórych okolicach używanemi, których do języka książkowego nie przyjęto, lub które każą czystość jego [...].

Język, a, lm. i [...] b) przen. narzędzie mowy, mowa, możność mówienia, dar słowa, wymowa, wysłowienie [...] d) mowa ludzka, mowa narodu: Umiejętność języka. [...] J. polski, francuski, cygański. Języki wschodnie. Władać, mówić językami. J. umarły a. martwy, X nieżywy (= którym już jako ojczystym nie mówią obecnie). J. żywy a. żyjący (= którym mówi obecnie żyjąca narodowość). J. bogaty, ubogi. Języki pokrewne, pobratymcze, jednoszczepowe. J. pierwotny a. prajęzyk. Języki pochodne. Nauka, gramatyka, historia języka. [...] Wykładał języki słowiańskie. J. rodzimy, ojczysty, macierzysty, swój, obcy, cudzoziemski. Języki starożytne, nowożytne. Przen. sposób wysłowienia, środek wyrażenia czego, porozumienia ś., styl: Przemawiał do ludu językiem ludu. Przemawiać językiem mowy potocznej. J. naukowy, gramatyczny, filozoficzny, piśmienny a. książkowy, literacki, potoczny, ludowy a. gminny, salonowy, złodziejski. [...] Księgi pielgrzymstwa są pisane przez Mickiewicza językiem biblijnym [...] Czystość, poprawność języka.